ომის შემდეგ, ყარაბაღი გახდა ირანის საგარეო პოლიტიკის ერთ-ერთი პრიორიტეტული მიმართულება და მნიშვნელოვანია საშინაო პოლიტიკურ დისკურსში, მათ შორის ჩრდილოეთ საზღვარზე ტერორისტების გაჩენასთან დაკავშირებით, რომელთა წინააღმდეგ თეირანი იბრძოდა ახლო აღმოსავლეთში. ამის შესახებ ჟურნალისტებთან შეხვედრისას განაცხადა ერევნის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ირანოლოგიის კათედრის ხელმძღვანელმა ვარდან ვოსკანიანმა.
მან აღნიშნა, რომ რეგიონში შეიქმნა ახალი სიტუაცია, შეიქმნა თურქეთ-აზერბაიჯანის ერთობლივი ტერიტორია და ამან განაპირობა ის ფაქტი, რომ ჩრდილოეთით ირანის სამი მიმართულებიდან დარჩა ორი – სომხური და თურქულ-აზერბაიჯანული.
”ამ კონტექსტში, თეირანი განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ანიჭებს სიუნიკის რეგიონში მიმდინარე პროცესებსა და სომხეთის არმიის პოტენციალის აღდგენას, რამაც სერიოზული წვლილი შეიტანა ჩრდილოეთ ირანის უსაფრთხოების უზრუნველყოფაში”, – აღნიშნა მან.
რაც შეეხება ირანის წინადადებებს მთიანი ყარაბაღის კონფლიქტის მოგვარების შესახებ ომის დროს, ექსპერტის აზრით, ისინი დაგვიანებული იყო და ზოგადად ირანის მოქმედებებში შეინიშნებოდა შენელება, რაც უკავშირდებოდა მოლოდინს, რომ სომხური მხარე მდინარე არაქსის გასწვრივ უფრო სერიოზულ წინააღმდეგობას გაუწევდა. ”გარდა ამისა, თეირანი ელოდებოდა საკითხის გადაჭრას ეუთოს მინსკის ჯგუფის ფარგლებში, მაგრამ ბაქომ მოახერხა ამ ფორმატის დარღვევა, რუსი სამშვიდობოების არსებობის მოტივით. ”გარდა ამისა, ჩვენ გვახსოვს გაეროს უსაფრთხოების საბჭოში ბრიტანეთის მიერ ჩაშლილი რეზოლუცია, რომელსაც, ვფიქრობ, შეიძლება სერიოზული ხასიათი ჰქონოდა, მაგალითად, აზერბაიჯანის წინააღმდეგ სანქციების სახით”, – აღნიშნა ვოსკანიანმა.
აღმოსავლეთმცოდნემ გაიხსენა ირანის უზენაესი ლიდერის ალი ხამენეის განცხადება, რომელიც ყარაბაღში სომხების უსაფრთხოების უზრუნველყოფას ითხოვდა. მისი თქმით, ეს იყო იმის სიგნალი, რომ თეირანი მზად არის მონაწილეობა მიიღოს მოლაპარაკებებში.
”ომის შედეგად, თეირანმა აზერბაიჯანის მიმართ გარკვეული ბერკეტები დაკარგა. აზერბაიჯანიდან ნახჭევანამდე დერეფნის შექმნის შემთხვევაში, ირანი დაკარგავს სატრანსპორტო ტრანზიტის როლს. გარდა ამისა, თუ გაზსადენი აშენდება, ეს ზიანს აყენებს თეირანის ინტერესებსაც, რომელიც იქ გაზს აწვდის. ამ დერეფნის მუშაობის შემთხვევაში, სიუნიქმა შეიძლება დაკარგოს თავისი მნიშვნელობა, რაც ეწინააღმდეგება ირანის ინტერესებს. ამის საფუძველზე სომხურმა მხარემ ურთიერთობა უნდა დაამყაროს თეირანთან, საიდანაც თანამშრომლობის სიგნალები უკვე მიიღება, კერძოდ, აღმოსავლეთ ატრპატაკანისგან. ამ ფონზე, უნდა გაძლიერდეს ირანთან თანამშრომლობა ერევანი-მოსკოვი-თეირანი ფორმატით. აუცილებელია ჩრდილო-სამხრეთის გზის მშენებლობაზე მუშაობის გააქტიურება, სომხეთსა და ირანს შორის პირდაპირი რკინიგზის მშენებლობის შესაძლებლობის განხილვა”,- დასძინა ექსპერტმა. ირანოლოგმა აღნიშნა, რომ მთიანი ყარაბაღის კონფლიქტი ჯერ მოგვარებული არ არის და ფაქტი არ არის, რომ საკითხი ბაქოს სასარგებლოდ გადაწყდება.
