შუშის 5 მუზეუმიდან ჯერ-ჯერობით არცერთი ექსპონატი არ არის გადატანილი სომხეთში. არცახის კულტურის სამინისტროს წარმომადგენლები აცხადებენ, რომ მოლაპარაკებები გრძელდება, მაგრამ მათ ჯერ მნიშვნელოვანი შედეგები არ აქვთ.
2020 წლის 6 ნოემბერს, უკანასკნელმა თანამშრომელმა დატოვა შუშის სახვითი ხელოვნების სახელმწიფო მუზეუმი, იძულებული იყო ექსპონატები აზერბაიჯანის კონტროლის ქვეშ დაეტოვებინა.
”ყველა მუზეუმი, რომელსაც მე ვმართავდი, შუშში მტრის კონტროლის ქვეშ დარჩა. ”ჩვენ ვსაუბრობთ შუშის ისტორიის მუზეუმზე, სახვითი ხელოვნების სახელმწიფო მუზეუმზე, გრიგორი გაბრიელიანცის სახელობის სახელმწიფო გეოლოგიურ მუზეუმზე, შუშის გალერეაზე”, – ამბობს სახელმწიფო არაკომერციული ორგანიზაცია ,,ქალაქ შუშის მუზეუმების“ დირექტორი ლუსინე გასპარიანი.
ომის დროს ქალბატონ ლუსინეს და მოქანდაკე არმენ პეტროსიანის ინიციატივით, ყველა მუზეუმიდან შესაძლო რაოდენობის ექსპონატი გადატანილ იქნა სახვითი ხელოვნების სახელმწიფო მუზეუმის ბომბების თავშესაფარს. ქალაქი იბომბებოდა, მუზეუმის ექსპონატები შეიძლება დაზიანებულიყო ან განადგურებულიყო.
”გულწრფელად რომ ვთქვათ, ჩვენ არ გვიფიქრია შუშის ჩაბარებაზე, ჩვენ დროებით გადავწყვიტეთ მისი ბომბების თავშესაფარში გადატანა, რადგან სახვითი ხელოვნების მუზეუმის ეს ტერიტორია ყველაზე უსაფრთხოა. ”მაგრამ დღეს ისინი ფაქტობრივად აზერბაიჯანის მხარეს დარჩნენ,” – ამბობს ლუსინე გასპარიანი.
შუშის მუზეუმებთან ერთად, აზერბაიჯანულ მხარეს დარჩა 7000-მდე ხელოვნების ექსპონატი. მათგან ლომის წილი 5000, შუშის ისტორიის მუზეუმში. ქალბატონი ლუსინე ამბობს, რომ არცახის რესპუბლიკის კულტურის სამინისტრომ ჩამოაყალიბა სპეციალური კომისია, რომელიც მუზეუმის ნიმუშების ევაკუაციის საკითხებით დაკავდება. მაგრამ, დღემდე სომხეთში გადმოტანილ იქნა სომხეთის ნაციონალურ გალერეის კუთვნილი ჰაკობ გურჯიანის სამი სკულპტურა, რომელიც დროებითი გამოფენისთვის წაღებულ იყო შუშში. სხვა მუზეუმის ნიმუშები არ არის გადმოტანილი.
”ჩვენ მოლაპარაკებებს ვაწარმოებთ რუს სამშვიდობოებთან, ვცდილობთ მივიღოთ ინფორმაცია, მაგრამ ჯერ არაფერი მიღწეულა, ჩვენ არ გვაქვს დადებითი პასუხი”, – ამბობს ლუსინე გასპარიანი.
აზერბაიჯანის რესპუბლიკის კულტურის მინისტრის მოადგილემ “რადიოლურს” განუცხადა, რომ უახლოეს მომავალში ისინი შეხვდებიან სომხეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს წარმომადგენლებს, განმარტავენ ექსპონატების გადატანის შესაძლებლობას, თარიღებს და ზოგადად მუზეუმების ბედისწერას. ისტორიულმა ქალაქმა შუშმა დიდი ხანია მიიღო სომხური სამყაროს კულტურული ცენტრის წოდება. ფულის მუზეუმი არის შუშში, რომელიც 2018 წელს გაიხსნა სომხეთის რესპუბლიკის ცენტრალური ბანკის მხარდაჭერით. ცენტრალური ბანკი დაგვპირდა, რომ მოგვიანებით მოგვაწვდიდა ინფორმაციას ფულის მუზეუმის ექსპონატების შესახებ.
