არცახის რესპუბლიკის საგარეო საქმეთა მინისტრმა დავით ბაბაიანმა წერილები გაუგზავნა გაეროს გენერალურ მდივანს ანტონიო გუტერესს და იუნესკოს გენერალურ დირექტორს ოდრი აზულას აზერბაიჯანის მიერ არცახის რესპუბლიკის მიერ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე სომხური კულტურული მემკვიდრეობის განზრახ და სისტემატურად განადგურებასთან დაკავშირებით, რაც საერთაშორისო სამართლის უხეში დარღვევაა.
როგორც არცახის რესპუბლიკის საგარეო საქმეთა სამინისტროს საზოგადოებასთან ურთიერთობის დეპარტამენტი იტყობინება, წერილებში მოცემულია დეტალური ფაქტები აზერბაიჯანის ხელისუფლების მიერ ყოფილ საბჭოთა კავშირში და შემდეგ მომდევნო წლებში მსგავსი დანაშაულების ჩადენის შესახებ, რომლის მიზანია მათი ნაწილობრივი ან სრულად განადგურება აზერბაიჯანის კონტროლის ქვეშ არსებულ ტერიტორიებზე, სომხების ყოფნის ნებისმიერი მტკიცებულების აღმოფხვრა.
კერძოდ, როგორც სომხური კულტურული მემკვიდრეობის განადგურების პრაქტიკის ყველაზე ტრაგიკული ფაქტი აღინიშნა 1997-2006 წლებში ნახჭევანის ძველი ჯუღას სომხურ სასაფლაოზე რამდენიმე ათასი შუა საუკუნეების ხაჩქარის განზრახ განადგურების შესახებ.
წერილებში ასევე აღნიშნულია, რომ საბჭოთა პერიოდში, შემდეგ კი 1992-1994 წლებში არცახის რესპუბლიკის წინააღმდეგ სამხედრო აგრესიის დროს, აზერბაიჯანის ხელისუფლებამ 167 სომხური ეკლესია, 8 სამონასტრო კომპლექსი და 123 სასაფლაო მთლიანად გაანადგურა. ამავე პერიოდში განადგურდა 2500-მდე სომხური ხაჩქარი, 10 000-ზე მეტი სომხური საფლავის ქვა გამოყენებული იქნა სამშენებლო მასალებად.
საგარეო საქმეთა მინისტრი ხაზს უსვამს, რომ აზერბაიჯანის ასეთი პოლიტიკა უფრო ინტენსიური გახდა 2020 წელს. 2020 წლის 27 სექტემბერს არცახის რესპუბლიკის წინააღმდეგ განხორციელებული სამხედრო აგრესიის დროს იგი გრძელდება დღემდე, რაც უახლოეს მომავალში რეალურ საფრთხეს უქმნის სომხური კულტურული მემკვიდრეობის სრულ განადგურებას აზერბაიჯანის სამხედრო ოკუპაციის ქვეშ მყოფ ტერიტორიებზე. კერძოდ, ყურადღებას იპყრობს ის ფაქტი, რომ აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების თვითმფრინავით ორჯერ განზრახ დაბომბეს შუშის წმინდა მაცხოვრის ღაზანჩეცოცის სახელობის ტაძარი. ასევე აღნიშნულია აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების მიერ სომხური მემკვიდრეობის ძეგლებისა და ნივთების განზრახ განადგურება, რასაც მოწმობს ინტერნეტში გავრცელებული უამრავი ვიდეო და ფოტო.
საგარეო საქმეთა მინისტრი მოუწოდებს საერთაშორისო ორგანიზაციების ლიდერებს, მიიღონ ეფექტური ზომები სომხეთის ისტორიული, კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლების დაცვის უზრუნველსაყოფად, აზერბაიჯანის ხელისუფლებისგან მოსთხოვონ პატივისცემა და შეასრულონ თავიანთი ვალდებულებები სომხური კულტურული მემკვიდრეობის შენარჩუნებისთვის, რომელიც ამჟამად მათ კონტროლს ექვემდებარება და უარი თქვან მის განადგურების სამარცხვინო პოლიტიკაზე.
