ომის შედეგად დაახლოებით 40 000 ადამიანი უსახლკაროდ დარჩა: სომხეთის რესპუბლიკის ადამიანის უფლებათა დამცველი
ომის დროს 100000-ზე მეტი მშვიდობიანი მოქალაქე გადაადგილდა მუდმივი საცხოვრებელი სახლებიდან და დაახლოებით 40 000 ადამიანი ომის შედეგად უსახლკაროდ დარჩა. ამის შესახებ წერს სომხეთის ადამიანის უფლებათა დამცველმა არმან თათოიანმა, რომელიც შეეხო სიუნიკასა და გეგარკუნიკში არსებულ ვითარებას.
„აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების (ასევე დროშებისა და ნიშნების ) არსებობა სომხეთის რესპუბლიკის სიუნიკის რეგიონის თემების დამაკავშირებელ გზებზე ეწინააღმდეგება ადამიანის უფლებათა საერთაშორისო სისტემის საფუძვლებს, არღვევს კანონის უზენაესობას და, შესაბამისად, მოკლებულია რაიმე სამართლებრივ საფუძველს .
ისინი იმ ადგილებში გამოჩნდნენ, რადგან:
1) სომხების მიმართ ეთნიკური წმენდისა და გენოციდის პოლიტიკა განხორციელდა არცახში ტერორისტული მეთოდებით.
2) აწამეს და არაადამიანურად მოექცნენ სამოქალაქო პირებსა და სამხედროებს, ჩაიდინეს სხვა სისასტიკეები (ცოცხალი ადამიანების თავის მოკვეთა, სხეულების შეურაცხყოფა და ა.შ.);
3) ჯიჰადისტები და ISIS- ის ტერორისტები გამოიყენეს არცახის წინააღმდეგ, რომლებმაც სომხების წინააღმდეგ ჩაიდინეს სამხედრო დანაშაულები და ბოროტმოქმედებები.
4) არცახის სამოქალაქო დასახლებებში განზრახ მასობრივი განადგურება განხორციელდა, მათ შორის აკრძალული კასეტური საბრძოლო მასალებით.
სომხეთის ომბუდსმენმა მიმართა საერთაშორისო სტრუქტურებს სომხეთის რესპუბლიკის საზღვრების დადგენის არალეგიტიმურობის საკითხის გამო
5) ომის პირველი დღიდან მას თან სდევდა სახელმწიფო პოლიტიკა ანტისომხური სიძულვილის წახალისებისა და სომხების მიმართ ეთნიკური ნიშნით მტრული განწყობილების მიმართულებით.
6) ომის დროს 100 000-ზე მეტი მშვიდობიანი მოქალაქე გადაადგილდა მათი მუდმივი საცხოვრებელი ადგილებიდან, ხოლო ომის შედეგად დაახლოებით 40 000 ადამიანი უსახლკაროდ დარჩა;
7) აზერბაიჯანისა და თურქეთის უმაღლესი ხელისუფლება ღიად საუბრობს სომხეთსა და მთელ სომეხ ხალხზე გენოციდის მუქარის ენით (მაგალითად, სამხედრო ღონისძიება ბაქოში, 2020 წლის 10 დეკემბერს).
8) აზერბაიჯანის მთავრობის უმაღლესი ორგანოები, საზოგადო მოღვაწეები შეურაცხყოფენ სომხებს, მთელ სომეხ ხალხს, ამცირებენ მათ ღირსებას, ისინი ხელს უწყობენ საჯარო სიძულვილის თესვას.
9) სომხეთის საზღვრების განსაზღვრის პროცესი ხდება ომისა და ძალის გამოყენების საფრთხის ქვეშ.
10) ომის საშიშროების გამო საზღვრები განისაზღვრება მექანიკური მეთოდებით და დაუშვებელი სიჩქარით, პროფესიონალური მუშაობის გარეშე, საერთაშორისო წესების უხეში დარღვევით;
11) იგნორირებულია სომხეთის საზღვრის მაცხოვრებელთა უფლებები და კანონიერი ინტერესები;
12) პროცესს თან ახლავს სომხეთის საზღვრის მაცხოვრებელთა ქონების, ეკონომიკური საქმიანობისა და სხვა სოციალურ-ეკონომიკური უფლებების უხეში დარღვევები (ქონება ჩამოერთვათ და უსახლკაროდ დარჩნენ).
13) სერიოზულად საფრთხე შეექმნათ სიუნიქისა და გეგარქუნიქის რეგიონების მცხოვრებლებს. ირღვევა მათი სიცოცხლის, ღირსების, ფიზიკური, ფსიქიკური ცხოვრების პირობები.
14) არ არსებობს პროგნოზირება სასაზღვრო დასახლებების მაცხოვრებლებისთვის, მოქმედებები გაურკვეველია, არ არსებობს რაიმე სახის გრაფიკი ”, – ნათქვამია არმან თათოიანის განცხადებაში.
სომხეთის სახალხო დამცველმა არა ერთხელ აღნიშნა, რომ აღწერილი მიდგომებით საზღვრების დადგენა ხელს ვერ შეუწყობს რეგიონში ხალხთა მშვიდობიან თანაცხოვრებას. პირიქით, ეს შექმნის ნაყოფიერ ნიადაგს აზერბაიჯანში სომხების მიმართ განუწყვეტელი სიძულვილისა და მტრობისთვის, ადამიანის უფლებების უწყვეტი დარღვევებისა და სხვა საშიში გამოხატულებებისათვის.
