სატრანსპორტო მარშრუტების განბლოკვამ და ახალი კვანძების მშენებლობამ შეიძლება გააუმჯობესოს ურთიერთობები ერევანსა და ბაქოს შორის. ამის შესახებ ბაქოში განაცხადა რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა სერგეი ლავროვმა. მისივე თქმით, სამმხრივი კომისია ამ მიმართულებით მუშაობს, ყველა შესაძლო მარშრუტი საფუძვლიანად არის შესწავლილი.
ლავროვის თქმით, სამხრეთ კავკასიის სატრანსპორტო კვანძს შეუძლია სერიოზული როლი ითამაშოს არა მხოლოდ რეგიონში, არამედ მის ფარგლებს გარეთაც. ნახჭევანით რკინიგზის გახსნა საშუალებას მისცემს სომხეთის სარკინიგზო ხაზს დაუკავშირდეს ირანის სარკინიგზო სისტემას, ამბობენ სომეხი ექსპერტები განბლოკვის დადებითი და უარყოფითი მხარეების გათვალისწინებით.
რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა ბაქოში ალიევთან შეხვედრისას განაცხადა, რომ სამხრეთ კავკასიაში სატრანსპორტო კვანძის შექმნა ხელს შეუწყობს სომხეთ-აზერბაიჯანის ურთიერთობების გაუმჯობესებას. ”რუსეთი დაინტერესებულია ორ ქვეყანას შორის ურთიერთობების ნორმალიზებით”, – თქვა მან.
”ჩვენ გულწრფელად ვართ დაინტერესებული აზერბაიჯანსა და სომხეთს შორის ურთიერთობების ნორმალიზებით. ჩვენ მიგვაჩნია, რომ გაჭიანურებული კონფლიქტის დაძლევისთვის ეკონომიკურ მხარეზე ყურადღების გამახვილებით ერთად მუშაობა, ამისათვის ოპტიმალურ გარემოს ქმნის”, – აღნიშნა ლავროვმა.
AzTV- სთან ინტერვიუში აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა ილჰამ ალიევმა კიდევ ერთხელ გაიმეორა ,,40 კილომეტრიანი ზანგეზურის დერეფანზე“, რომელიც მისი თქმით, მათ ჰყოფს ნახჭევანისგან.
”დოკუმენტის ხელმოწერის შემდეგ, სამუშაო ჯგუფმა აზერბაიჯანის, სომხეთისა და რუსეთის ვიცე-პრემიერების დონეზე გადადგა ძალიან სერიოზული ნაბიჯები ამ მიმართულებით. დანამდვილებით შემიძლია ვთქვა, რომ სარკინიგზო დერეფანი გაიხსნება. აზერბაიჯანი შეასრულებს თავის ყველა ვალდებულებას”.
ერთის მხრივ, ალიევი განბლოკვის შესახებ საუბრობს, მეორეს მხრივ, ის აცხადებს, მაგალითად, ნახჭევანში ახალი სამხედრო აეროპორტის გახსნის შესახებ და აქვეყნებს ფოტოს. რამდენად მოდის თანხვედრაში ეს ორი ინიციატივა? ის ფაქტი, რომ აზერბაიჯანი ომის შემდეგაც განაგრძობს აგრესიულ პოლიტიკას, ყველა დონეზე ჩანს, ამბობს აზერბაიჯანული საკითხებით ექსპერტი ტარონ ჰოვჰანნისიანი. ექსპერტი ნახჭევანის სამხედრო აეროპორტის საკითხში მანიპულირებასაც ამჩნევს.
”ეს წარმოდგენილი იყო, როგორც ახალი სამხედრო აეროპორტის გახსნა, მაგრამ სინამდვილეში ეს ეხება აეროპორტს, რომელიც საბჭოთა წლებიდან ფუნქციონირებს. ანუ, ეს არ არის სამხედრო აეროპორტის გახსნა. ეს შეიძლება ყოფილიყო ახალი ასაფრენი ბილიკის ექსპლუატაციაში შესვლა, რომელიც აშენდა 2020 წლის სექტემბრამდე, მაგრამ მისი ცერემონია ასევე შეიძლება ჩატარებულიყო 2020 წლის სექტემბერში. უბრალოდ იმ ფონზე რაც ახლახანს მოხდა, ისინი ცდილობენ იგივე ლოგიკა გაავრცელონ, იგივე აგრესიული შეტყობინებების გაგზავნით”.
ალიევმა ასევე თქვა, რომ “რუსული რკინიგზა” არის სომხეთის რკინიგზის მფლობელი, ამიტომ ბაქო კომუნიკაციების განბლოკვის საკითხს უფრო მეტად განიხილავს რუსულ მხარესთან.
“სამხრეთ კავკასიის რკინიგზა” რუსეთის მინდობილი მართვის ქვეშაა, შენიშნავს ეკონომისტი არა ქარიანი და დასძენს:
”მისი მენეჯმენტი ეკუთვნის სომხეთის რესპუბლიკას. შემიძლია გაზის მაგალითი მოვიყვანო. გაზი რუსულ მხარეს ეკუთვნის, მაგრამ რეგულირების ბერკეტი ჩვენს ხელშია, რომელსაც ჩვენ მაინც კარგად არ ვიყენებთ. რკინიგზის შემთხვევაშიც ისინი მხოლოდ ექსპლუტირებენ, რეგულირების რეჟიმი ჩვენია”.
რუსეთის, აზერბაიჯანისა და სომხეთის ვიცე-პრემიერები სამი ქვეყნის ლიდერების მიერ შექმნილი სამუშაო ჯგუფის ფარგლებში რეგულარულად ხვდებიან, იხილავენ სამხრეთ კავკასიაში ეკონომიკური და სატრანსპორტო კომუნიკაციების განბლოკვის შესახებ შეთანხმებასთან დაკავშირებულ ყველა საკითხს. რა ეტაპზეა სამუშაოები? “რადიოლურის” კითხვაზე პასუხის გაცემისას სომხეთის ვიცე-პრემიერმა მჰერ გრიგორიანმა დეტალურად აღნიშნა:
”სამუშაოები არ არის შეჯამებული, მაგრამ ექსპერტთა ჯგუფები მუშაობენ, შეფერხებები არ არის”.
კომპანია ,,სამხრეთ კავკასიის რკინიგზის“ წინასწარი გათვლებით, ერევანი-ერასხი-ნახჭევანი-მეღრი-ჰორადიზი-ბაქოს მიმართულებით რკინიგზის შეკეთება, რომელიც საბჭოთა პერიოდში მუშაობდა, სომხურ მხარეს დაახლოებით 210 მილიონი დოლარი დაუჯდება. ჩვენი შეკითხვის საპასუხოდ, ამის შესახებ აცნობა “სამხრეთ კავკასიის რკინიგზის” პრესსამსახურმა.
კიდევ ერთი ციტატა:
”აუცილებელია აღდგეს ერასხიდან ნახჭევანში შესასვლელი. ამ მონაკვეთში ვსაუბრობთ დაახლოებით 1 კმ რკინიგზის აღდგენაზე. მეღრიში საჭიროა, დაახლოებით 38 კილომეტრიანი რკინიგზის აღდგენა თავისი საინჟინრო კონსტრუქციებით”.
ექსპერტები შენიშნავენ, რომ ამ მიმართულებით რკინიგზის აღდგენის შემთხვევაში, შესაძლებელი იქნება მისი დაკავშირება ირანის სარკინიგზო სისტემასთან ნახჭევანის ტერიტორიით. კომპანიის პრესსამსახურის ცნობით, გათვლები პირობითია და მკაცრად წინასწარი, ასევე აცნობეს, რომ ,,რუსული რკინიგზის“ სპეციალისტებს გააჩნიათ მიახლოებითი გაანგარიშება, თუ რა ეღირება რკინიგზის აღდგენა აზერბაიჯანის მონაკვეთში, დაახლოებით 400-500 მლნ დოლარი – 110 კმ სიგრძის რკინიგზისთვის.
ეკონომისტი არა ქარიანი ფიქრობს, რომ ინვესტორები შეიძლება იყვნენ უსაფრთხოების ერთ-ერთი გარანტი. ეკონომისტი აღნიშნავს, რომ კომუნიკაციების განბლოკვის საკითხი, რომელიც ომის შედეგად დაფიქსირდა, არ არის ახალი; ეს იყო მინსკის ჯგუფის თანათავმჯდომარეების მიერ შემოთავაზებულ ყველა დოკუმენტში, რაც ნიშნავს, რომ დიდი ანგარიშით, მსოფლიო ამით დაფიქრებულია.
”დასავლეთ-აღმოსავლეთის ერთ-ერთი ინფრასტრუქტურა, რომელიც სომხეთსა და აზერბაიჯანზე გადის, დაკეტილია, რაც მსოფლიოსთვის მიუღებელია. სწორედ ამიტომ, ყველა პროექტში ხაზი გაესვა განბლოკვის საკითხს. სომხეთზე გამავალი კომუნიკაციების შემთხვევაში ის უფრო იაფი იქნება. ჩვენ ამ არხებით საექსპორტო ბევრი არაფერი გვაქვს, მაგრამ ჩვენ დაბრკოლება არ უნდა გავუწიოთ ამ იაფს. თუ ჩვენ ვამბობთ, რომ ჩვენ ვისარგებლებთ ჩრდილოეთ-სამხრეთისგან, ამითაც შეგვიძლია ვისარგებლოთ”.
სომეხი სპეციალისტები მნიშვნელობას ანიჭებენ კიდევ ერთ გარემოებას․ რკინიგზის აღდგენის შემთხვევაში, შესაძლებელი იქნება მისი დაკავშირება ირანის სარკინიგზო სისტემასთან ნახჭევანის გავლით.
