ირანი მზადაა ნახიჩევანთან და აზერბაიჯანთან ითანამშრომლოს სხვადასხვა სფეროში. ამის შესახებ ნახიჩევანში განაცხადაირანის ტრანსპორტისა და ურბანული განვითარების მინისტრმა მოჰამად ესლამიმ.
როგორც Tehran Times-ი იუწყება, რომ შეხვედრას ესწრებოდა ბაქოს ვიცე-პრემიერი შაჰინ მუსტაფაევი.
ესლამის თქმით, რეგიონში ვითარების განვითარების და რუსეთსა, აზერბაიჯანსა და სომხეთს შორის სამმხრივი განცხადების გათვალისწინებით გადაუდებელ საკითხად დგას თავრიზ-ნახიჩევანის რკინიგზის გააქტიურება.
სინამდვილეში, თეირანი აზერბაიჯანს სთავაზობს “დერეფანს” არა სომხეთის გავლით, არამედ ირანის. გაზეთმა არაერთხელ დაწერა, რომ თუ ბაქოს ნახიჩევანის გავლით თურქეთში “დერეფანი” სჭირდება, ამისთვის ირანთან სომხეთის საზღვრის ხელში ჩაგდება არ არის საჭირო. შეგიძლიათ სთხოვოთ თეირანს, მოაგვაროს კომუნიკაციების საკითხი.
აშკარაა, რომ აზერბაიჯანი და რუსეთი ცდილობენ გადაწყვიტონ არა იმდენად ტრანსპორტის, არამედ გეოპოლიტიკური პრობლემა – მოწყვეტონ სომხეთი ირანს და ჩამოართვან ერევანს სატრანზიტო უფლებამოსილება. მაისში, როდესაც სომხეთისმხრივ ახალი სამმხრივი ხელშეკრულების ხელმოწერის შესაძლებლობა დიდი იყო, ირანის საგარეო საქმეთა და ტრანსპორტის მინისტრები ჩამოვიდნენ ერევანში. თეირანის მკაცრი პასუხი გახდა ერთ-ერთი მიზეზი იმისა, რომ განცხადების ხელმოწერა „გადაიდო არჩევნების შემდეგ ”.
გარდა ამისა, სომხეთის პოლიტიკური ძალები ერთმნიშვნელოვნად დაუპირისპირდნენ სომხეთის იურისდიქციის მიღმა მდგარ “დერეფანს” და ირანმა ძლიერი სვლა გააკეთა ლოგიკური ვარიანტის შეთავაზებით.
”სამმხრივ მოლაპარაკებებში მხედველობაში მიიღება როგორც თურქეთის, ასევე ირანის ინტერესები, წინააღმდეგ შემთხვევაში განბლოკვას მაქსიმალური შედეგი ვერ ექნება”, – თქვა რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა სერგეი ლავროვმა. 9 ნოემბერს სამმხრივი განცხადების ხელმოწერის შემდეგ, ლავროვმა თქვა, რომ ის არ არის განწყობილი ირანის სატრანზიტო ინტერესების წინააღმდეგ.
ირანის მიერ შემოთავაზებულ ვარიანტს ასევე შეუძლია უზრუნველყოს ჩრდილოეთ-სამხრეთის გზის განხორციელება, რომელმაც უნდა დააკავშიროს შავი ზღვა და საქართველო, სომხეთთან და ირანის სპარსეთის ყურესთან და ინდოეთთან. სომხეთის იურისდიქციის მიღმა მდგომი “თურქეთის დერეფანი” მიმართულია ჩრდილოეთ-სამხრეთის ამ პროექტის წინააღმდეგ.
ავტორი: ნაირა ჰაირუმიანი
