ანკარას, ბაქოსა და თბილისს შორის სამმხრივი თანამშრომლობა მიზნად ისახავდა საქართველოს ინფრასტრუქტურის, ნავთობისა და გაზისა და სარკინიგზო პროექტების განხორციელებას მრავალი წლის განმავლობაში. თანამშრომლობა საქართველოსთვის აშკარა პრობლემების გადაჭრის გზაა, რომელთა შორის ქართველი ექსპერტი ჯონი მელიქიანი არ მიიჩნევს სამხედრო კომპონენტს. ”ანკარაში გაგებით ეკიდებიან საქართველოს მიერ დადგენილ წითელ ხაზებს, თუმცა უკმაყოფილონი არიან”, – აღნიშნა მელიქიანმა.
”სხვადასხვა სახელმწიფოს ტერიტორიაზე სხვადასხვა წლებში ტარდება სამხედრო ვარჯიშები, ამიტომ ეს საკითხები ნათლად წყვეტს ამ საკითხებს. მე ვერ ვხედავ ამ ფორმატში სამხედრო თანამშრომლობის შემდგომი გაფართოების ან გაღრმავების ტენდენციას”.
მელიქიანი იხსენებს 1990-იან წლებში ჩამოყალიბებულ ქართულ-თურქულ თანამშრომლობას. ამის ფარგლებში, თურქული მხარე ყოველწლიურად გამოყოფს სიმბოლურ თანხას საქართველოს ძალის პოტენციალის განვითარებისთვის, მაგალითად, რომელიმე სამხედრო ნაწილში სარემონტო სამუშაოების ჩასატარებლად. ექსპერტის აზრით, ეს თანამშრომლობაც “სიმბოლურია” და სომხეთისთვის არ შეიცავს რისკებს. ამით არ დასრულებულა საქართველო-თურქეთის თანამშრომლობა, ორი ქვეყანა ასევე მონაწილეობს ნატოს პროგრამებში. თურქეთი ნატოს წევრი ქვეყანაა და საქართველო მიდის ევროატლანტიკური ინტეგრაციისკენ, ნატოში გაწევრიანების მიზნით.
საქართველო ამ ორბიტაზე უყურებს თურქეთთან თანამშრომლობას. ”ერთი მხრივ, ეს არის სავაჭრო თანამშრომლობა, თურქეთი ბოლო 15 წლის განმავლობაში იყო ერთი სავაჭრო პარტნიორი საქართველოსთვის. მეორეს მხრივ, თბილისი აშკარად აცხადებს, რომ ეს ყველაფერი წითელი ხაზის მიღმაა. მიზანი არის მკაფიო კითხვებზე პასუხის გაცემა ან სამხედრო თანამშრომლობის გზით საკითხების გადაწყვეტა და არა შუალედური სტრუქტურის შექმნა ნატოში გაწევრიანების გზაზე. მე ვერ ვხედავ საშიშროებას ჩვენს ნაწილში, რადგან ყველა პრობლემა, რაც სამხედრო წვრთნებმა უნდა გადაწყვიტონ, ნათელია, მათ ჩვენთან საერთო არაფერი აქვთ”, – ამბობს მელიქიანი.
თურქეთის, აზერბაიჯანისა და საქართველოს მონაწილეობით “მარადისობის” ყოველწლიური სამხედრო წვრთნების მიზანია ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის ნავთობსადენის უსაფრთხოების უზრუნველყოფა შესაძლო საფრთხეების შემთხვევაში. მელიქიანის აზრით, არცახის ომამდე, თურქეთი წლების განმავლობაში აქტიურად ცდილობდა შეჭრას რეგიონში, მათ შორის საქართველოს გავლით. მაგრამ ეს პროცესი შეიცვალა, როდესაც 2012 წელს საქართველოში მოხდა ხელისუფლების შეცვლა.
მმართველმა პარტიამ „ქართულმა ოცნებამ“ აშკარად დააფიქსირა წითელი ხაზები თურქეთთან. თურქოლოგი ანდრანიკ ისპირიანი ახსენებს, რომ თურქეთი არის ქვეყანა ნატოს უდიდესი არმიით, ხოლო პირველია ევროპაში. მიუხედავად ამ ფაქტისა, თურქოლოგი პრობლემას ხედავს არა იმდენად ამ სამხედრო წვრთნების ჩატარებაში, რამდენადაც იმაში, რომ სომხური ლობი სერიოზულად ჩამოუვარდება თურქულს.
”ეს სამხედრო სწავლება პირდაპირ არ ემუქრება სომხეთის უსაფრთხოებას, მაგრამ მას აქვს წარმოებული საფრთხეები. მრავალი წლის განმავლობაში საქართველო იმყოფებოდა აზერბაიჯანისა და თურქეთის ლობირების ძლიერი გავლენის ქვეშ. არ არის საიდუმლო, რომ თურქეთს საკმაოდ დიდი ინვესტიციები აქვს საქართველოში, საქართველოში საკმაოდ დიდ თანხებს ხარჯავს, მათ შორის აზერბაიჯანიც, როგორც პოლიტიკურ კონტექსტში პოლიტიკოსების დაფინანსება, ეკონომიკური და სოციალური საქმიანობა.
”სამწუხაროდ, აზერბაიჯანისა და თურქეთის გავლენა საქართველოში საკმაოდ დიდია, ეს ჩვენთვის პრობლემურია”, – განაცხადა ისპირიანმა. თურქოლოგის აზრით, ანტისომხური ქმედებების, განცხადებებისა და პუბლიკაციების უკან იმალება აზერბაიჯანულ-თურქული ფული. ისპირიანის თქმით, საქართველოში ჩვენი მთავარი პრობლემა ძირითადად აზერბაიჯანულ-თურქული ლობირებაა და არა მიმდინარე სამხედრო წვრთნები, რის საშიშროებაც გამომდინარეობს.
”ამ კონტექსტში უნდა ვაღიაროთ, რომ სომხეთ-საქართველოს ურთიერთობები აზერბაიჯან-საქართველოს ან თურქეთ-საქართველოს ურთიერთობებს სერიოზულად, ძალიან სერიოზულად ჩამორჩება”, – ამბობს ისპირიანი. ”სერიოზული პოლიტიკა უნდა გატარდეს საქართველოსთან, რათა გამოსწორდეს სერიოზული უმოქმედობა”, – თქვა თურქოლოგმა. ქართველი ექსპერტი მელიქიანი ეთანხმება ამ დაკვირვებას. იგი ამბობს, რომ არცახის ომის შემდეგ, ახლადშექმნილი სტატუს ქვოს პირობებში, თბილისი შეეცდება მინიმუმამდე შეამციროს თურქეთის გაძლიერებით გამოწვეული რისკები.
