პოლიტიკა

აზერბაიჯანის დემარში რუსეთის წინააღმდეგ: ბაქო მას ნატოში შესაძლო გაწევრიანებით ემუქრება

არცახის 44-დღიანი ომის შემდეგ აზერბაიჯანი ცდილობს ახალ გეოპოლიტიკურ თამაშში ხელსაყრელი პოზიცია დაიკავოს და დასავლეთს დაანახოს, რომ თურქეთზე და რუსეთზე არ არის დამოკიდებული. 14 იანვარს კიევში  უკრაინისა და აზერბაიჯანის პრეზიდენტების შეხვედრაში ფაქტობრივად იგულისხმება ბაქოს დემარში რუსეთის წინააღმდეგ. „რადიოლურის“ თანამოსაუბრე, პოლიტოლოგი სტეპან დანიელიანი ფიქრობს, რომ აზერბაიჯანი, კიდევ ერთხელ მხარს უჭერს  უკრაინის ტერიტორიულ მთლიანობას, ჰიბრიდულ ომებისადმი  ერთობლივ შეწინააღმდეგებას,  რუსეთს საიდუმლო გზავნილს უგზავნის აზერბაიჯანის ნატოში შესაძლო გაწევრიანებაზე.  

თურქულ-აზერბაიჯანული ტანდემი ისევ რუსეთის წინააღმდეგ ირიბ ვაჭრობაშია. ამჯერად შეხვედრის ადგილი კიევი იყო.  რუსეთ-დასავლეთის დაძაბული ურთიერთობების პირობებში, აზერბაიჯანის პრეზიდენტი ილჰამ ალიევი  სასწრაფოდ გაემგზავრა უკრაინაში და პრეზიდენტ ზელენსკისთან ერთად ხელი მოაწერა უკრაინა-აზერბაიჯანის ერთობლივ დეკლარაციას, რომელშიც ნათქვამია, რომ ისინი ორმხრივ მხარს უჭერენ ერთმანეთის სუვერენიტეტსა და ტერიტორიულ მთლიანობას საერთაშორისოდ აღიარებულ საზღვრებში.

პოლიტოლოგი სტეპან დანიელიანის თქმით, ყირიმის უკრაინის ტერიტორიად აღიარებაზე კვლავ საუბრისას, ბაქო ფაქტობრივად ავლენს შიშს რეგიონში დაგეგმილი პოლიტიკის შესაძლო ჩავარდნის შესახებ. ეს არის მიზეზი იმისა, რომ რამდენიმე დღის წინ ალიევის  აშკარა რიტორიკამ კუხო-ს  მიმართ, რომ სტრუქტურის ჩარევას სომხეთისა და აზერბაიჯანის საქმეებში შეიძლება სერიოზული შედეგები მოჰყვეს. ალიევის ასეთმა  მიდგომამ შეიძლება საკმაოდ სერიოზული უხერხულობა შეუქმნას ბაქოს.

„ჩვენ უნდა გვესმოდეს, რომ უკრაინასაც და აზერბაიჯანსაც აქვს ტერიტორიული მთლიანობის ერთი და იგივე პრობლემა. რუსეთ-უკრაინის ურთიერთობები სულ უფრო და უფრო იძაბება. ამ დაძაბულ პერიოდში ალიევის საჩვენებელი ვიზიტი კიში არის დემარში რუსეთის წინააღმდეგ”, – განაცხადა დანიელიანმა.

რუსეთი კი დასავლეთთან ულტიმატუმის ენით აგრძელებს საუბარს, რაც მიანიშნებს რუსეთ-ჩინეთის სამხედრო კოალიციის შექმნის შესაძლებლობაზე, ასევე ირანთან სამხედრო თანამშრომლობის გაღრმავებაზე. სწორედ აქედან იწყება ალიევის საზრუნავი.

„აზერბაიჯანი მიიჩნევს, რომ დრო მოკლეა, ვითარება შეიძლება შეიცვალოს, ამიტომ ცდილობს სიტუაციიდან მაქსიმუმი მიიღოს სასაზღვრო დაძაბულობის გამწვავებით. აზერბაიჯანი შეშფოთებულია დასავლეთის მიერ დაწესებული სომხურ-თურქული ურთიერთობებით. რამდენადაც თურქეთი აცხადებს, რომ არ გადადგამს ნაბიჯებს აზერბაიჯანის ინტერესების საწინააღმდეგოდ, ბაქოს მაინც დიდი შეშფოთება აქვს და რეგიონში მისი პოლიტიკის წარუმატებლობის ეშინია. თურქეთიც  გარკვეული პრობლემების წინაშე დგას, ამიტომ სომხეთ-თურქული ურთიერთობების მოგვარებით  ცდილობს დასავლეთისგან დადებითი გამოხმაურება მიიღოს“.

ალის განცხადებები ყირიმთან დაკავშირებით ახალ გვერდს ხსნის უკრაინა-რუსეთის კონფლიქტის დაძაბულობაში. უკრაინასთან კავშირების გაღრმავებით თურქეთი და აზერბაიჯანი შეეცდებიან მოიპოვონ კოლექტიური დასავლეთის, ნატოს ხელსაყრელი დამოკიდებულება და გააგრძელებენ ეუთოს მინსკის ჯგუფის შემდგომი საქმიანობის შეწყვეტის პროცესს.

აქ აზერბაიჯანის გათვლები ეფუძნება იმ ფაქტს, რომ აშშ-რუსეთის კონფლიქტი ნატოს გაფართოების საკითხში შესაძლოა კრიტიკულ დაძაბულობაში გადაიზარდოს, რამაც შესაძლოა ნეგატიური გავლენა იქონიოს ეუთოს მინსკის ჯგუფზეც.  რუსეთთან დაპირისპირებისას აზერბაიჯანმა შესაძლოა მკვეთრი ნაბიჯებიც კი გადადგას. მისი „წითელი ხაზი“ შეიძლება იყოს აზერბაიჯანის განაცხადი ნატოში შესაძლო გაწევრიანების შესახებ.

„არამგონია აზერბაიჯანი პირდაპირ დაპირისპირებაზე წავიდეს, მაგრამ ცდილობს რუსეთის დაშანტაჟებას. თურქეთს, თავისი ინტერესებიდან გამომდინარე, შეუძლია რუსეთთან თამაში, გარკვეულწილად დაძაბოს ურთიერთობები შეერთებულ შტატებთან. აზერბაიჯანი ორიენტირებულია თურქეთზე თუ რუსეთზე? აზერბაიჯანს შეუძლია რუსეთთან ურთიერთობა კიდევ უფრო გაართულოს, ნატოში გაწევრიანების სურვილის გამოცხადებით გარკვეულ ეტაპზე.

ახალი გეოპოლიტიკური დაყოფის კონტექსტში როგორი უნდა იყოს სომხური მხარის ნაბიჯები, რას დავუპირისპირდებით ანტისომხურ დღის წესრიგს? პოლიტოლოგი სტეპან დანიელიანი.

„ჩვენ უნდა განვავითაროთ კარგი ურთიერთობა რუსეთთან და დასავლეთთან. „სომხეთი უფრო მეტად უნდა დაუახლოვდეს  ირანს  და რუსეთს, წინააღმდეგ შემთხვევაში ჩვენ მთლიანად დავკარგავთ არცახს, მომავალში სომხური სახელმწიფოებრიობის არსებობის პრობლემის წინაშე დავდგებით.

ამრიგად, ყირიმის საკითხში უკრაინისადმი მხარდაჭერის გამოხატვით და ამ საკითხში თურქეთის პოლიტიკური მხარდაჭერით, ბაქო პირდაპირ და ირიბად უპირისპირდება მოსკოვს. შედეგად, რუსეთის ურთიერთობა ნატოს წევრ ქვეყნებთანაც მიუახლოვდა „წითელ ხაზს“. უახლოეს მომავალში რუსეთის პრეზიდენტი ირანელ და ჩინელ კოლეგებს შეხვდება. პოლიტიკური წრეები იმედოვნებენ, რომ ეს  უფრო ნათელს მოჰფენს ნატო-რუსეთის ახალ დღის წესრიგს.

ავტორი მარია პაპიან

ნახეთ მეტი
Back to top button