ეკონომიკა

ერევანი და თეირანი ანახლებენ  ენერგეტიკულ პროგრამებს

ბოლო დროს გააქტიურდა სომხეთ-ირანული მაღალი დონის ორმხრივი ვიზიტები, მეტიც, დღის წესრიგში ძირითადად ენერგეტიკის საკითხები დგას. ექსპერტები აღნიშნავენ, რომ ერევანი და თეირანი ცდილობენ ენერგეტიკის სფეროში თანამშრომლობის დივერსიფიკაციას და აგრძელებენ ვადებს დაწყებული, მაგრამ დაუმთავრებელი პროექტების დასასრულებლად. კერძოდ, საუბარია „ირანი-სომხეთის“ მაღალი ძაბვის ელექტროგადამცემი ხაზის მშენებლობაზე, რომლის ვადა უკვე მეორედ გაგრძლდა.

ერევანი  თანახმაა ირანიდან  მეტიბუნებრივი აირის  გაზის იმპორტზე. შეთანხმება, სავარაუდოდ, ამ დღეებში დასრულდება სომხეთის ტერიტორიული მართვისა და ინფრასტრუქტურის მინისტრის ირანში ვიზიტის დროს.

სომხეთი ირანიდან გაზს ელექტროენერგიის სანაცვლოდ იღებს. თუმცა, პროგრამით გათვალისწინებული შეთანხმება სრულად არ არის შესრულებული, რადგან 2006 წლიდან ირანში მესამე მაღალი ძაბვის ელექტროგადამცემი ხაზის მშენებლობა ჯერ არ დასრულებულა. იმავდროულად, გარიგების “გაზი  ელექტროენერგიის სანაცვლოდ” მოცულობა მრავალჯერ გაიზრდება. ექსპერტები ამ პროგრამას ჩრდილოეთ-სამხრეთის ავტომაგისტრალის ტოლფასად მიიჩნევენ და ხაზს უსვამენ, რომ ის არანაკლებ მნიშვნელოვანია სტრატეგიული მნიშვნელობის თვალსაზრისით. ამ პროგრამის ფარგლებში სომხეთი ახორციელებს გაზის იმპორტს ირანიდან, რის სანაცვლოდ ახორციელებს ელექტროენერგიის ექსპორტს ირანში ორმხრივად შეთანხმებული მოცულობით.

ენერგეტიკის ექსპერტი არმენ მანველიანი „რადიოლურთან“ საუბრისას აღნიშნავს, რომ ორმხრივი თანამშრომლობის დოკუმენტური ბაზა უკვე მტკიცეა, ახლის შედგენის საჭიროება ალბათ არ არის. მაგრამ მათი განსახორციელებლად, ირანიდან გაზის მოცულობის გასაზრდელად, სომხეთმა უნდა დაასრულოს მესამე მაღალი ძაბვის გადამცემი ხაზების მშენებლობა. არმენ მანველიანის თქმით, პროგრამა „გაზი ელექტროენერგიის სანაცვლოდ“, რომელსაც დიდი პოტენციალი აქვს, ჯერ კიდევ მხოლოდ 15%-ით ხორციელდება.

„ეს არის ძალიან დიდი პოტენციალის მქონე პროგრამა, რომ რეალობად იქცეს, საჭიროა მაღალი ძაბვის აშენება, კოორდინირებული თანამშრომლობის დაწყება, ასეთი პროგრამა უნდა განხორციელდეს საქართველოსთან ერთად, რათა გამოიყენებული იქნას  ირან-სომხეთ- საქართველოს ენერგეტიკულ- სტრატეგიული შესაძლებლობა“.

2006 წელს დაწყებული ელექტროგადამცემი ხაზის მშენებლობის დაუსრულებლობის მიზეზები ობიექტური და სუბიექტურია. ენერგეტიკის ექსპერტი არმენ მანველიანი.

„მაღალი ძაბვის მშენებლობისთვის ტექნიკური და ფინანსური პრობლემებია, კონტრაქტს აფინანსებს ირანული მხარე. მოგვიანებით, დასავლეთის მიერ ირანისთვის დაწესებული სანქციების გამო, პროგრამა შეჩერდა, ხოლო 2018 წლის შემდეგ, ირანთან შეუგნებელი პოლიტიკის გამო, წარმოიშვა გარკვეული დაბრკოლებები, რის გამოც პროგრამა არ განხორციელდა. მესამე მაღალი ძაბვის გადამცემი ხაზები  ექსპლუატაციაში 2019 წელს უნდა შესულიყო“.

ტერიტორიული მართვისა და ინფრასტრუქტურის მინისტრის მოადგილე ჰაკობ ვარდანიანი ასეთი  კუთხით უყურებს საკითხს:

„შემიძლია განვაცხადო, რომ მშენებლობა აქტიურ ფაზაში შევიდა 2018 წლის თებერვლიდან. მანამდე სამუშაოების დაახლოებით 10% იყო შესრულებული. 2017 წლის დეკემბერში მიღწეული იქნა შეთანხმება მშენებლობის გააქტიურებაზე“.

სომხეთ-ირანის მესამე მაღალი ძაბვისელექტროგადამცემი ხაზების  აშენების შემდეგ მნიშვნელოვნად გაიზრდება ირანის მიერ ჩვენს მიერ მიწოდებული ელექტროენერგიის სანაცვლოდ  მოწოდებული გაზი. სომხურ-ირანული ენერგეტიკული დისკუსიების ამ ეტაპზე ვრცელდება ირანის გაზის სომეხი მომხმარებლისთვის მიყიდვის და სომხეთის ტერიტორიის გავლით სხვა ქვეყნებისთვის მიწოდების ვარიანტიც კი. ამჟამად ირანული გაზი ჩვენს ქვეყანაში სამრეწველო მიზნებისთვის მოიხმარება, ექსპერტები კი აღნიშნავენ, რომ ირანული გაზი უფრო იაფია და ადგილებზე უფრო სწრაფად აღწევს. თუმცა, მანველიანი სკეპტიკურად უყურებს მომხმარებლისათვის  ირანული გაზის მიწოდებას.

„ეს არ შეიძლება შეესაბამებოდეს რეალობას, რადგან გაზი, რომელიც მომხმარებელს მიეწოდება, მთელ ქსელს აკონტროლებს „გაზპრომ სომხეთი“,რომელიც კომპანია  „გაზპრომის“საკუთრებაა, ისინი წყვეტენ რა გაზი მიეწოდება მომხმარებლებს. ამ ყველაფერს რეალობასთან არანაირი კავშირი არ აქვს.

სომხურ-ირანის მაღალი რანგის ორმხრივი ვიზიტების ბოლო გააქტიურებით თუ ვიმსჯელებთ, დღეს დღის წესრიგში ენერგეტიკის საკითხები დგას. ენერგეტიკოსის არმენ მანველიანის თქმით, ორმხრივი ენერგეტიკული პროგრამები დღეს, ფაქტობრივად, განახლდება.

ნახეთ მეტი
Back to top button