ახალი მსოფლიო წესრიგი – საფრთხე პატარა ქვეყნების არსებობისთვის. ექსპერტები მსოფლიოში გამყოფი ხაზების შესახებ
რა არის სამხედრო-პოლიტიკური სტრუქტურების გაფართოების გრძელვადიანი მიზნები? ექსპერტები ამ საკითხს ფინეთისა და შვედეთის შესაძლო წევრობის კონტექსტში განიხილავენ, რუსეთ-უკრაინის ომის გავლენის გათვალისწინებით. გაფართოების თემა აქტიურია კუხო-შიც. ამ სამხედრო-პოლიტიკურ სტრუქტურაში კი დსთ-სთვის დამკვირვებლის სტატუსის მინიჭების საკითხს განიხილავენ.
მსოფლიოში სამხედრო-პოლიტიკური სტრუქტურები ექსპანსიის ტენდენციებს ავლენენ. რუსეთ-უკრაინის ომი სწორედ იმისთვის დაიწყო, რომ რუსეთის საზღვრებთან ნატოს გაფართოება არ შესუსტებულიყო. თუმცა, ჩრდილოატლანტიკური ალიანსის გაფართოების პროცესი არ ჩერდება. ფინეთს და შვედეთს სურთ გახდნენ ნატოს წევრები. ამავდროულად, ფინეთის პრეზიდენტმა საული ნიინისტმა გააფრთხილა ნატოს გენერალური მდივანი იენს სტოლტენბერგი წევრობის დაგვიანების საშიშროების შესახებ. „ორი ქვეყანა ხელიხელჩაკიდებული წინ წავა“, – განმარტა მან. ამ საკითხში დაბრკოლებას ქმნის თურქეთი, ეწინააღმდეგება ფინეთისა და შვედეთის წევრობას. სამხედრო-პოლიტიკური საკითხებში ექსპერტი არმინე მარგარიანი პროცესს რუსეთის შეკავების კონტექსტში უყურებს.
„ვფიქრობ, რომ ფინეთის გაწევრიანების თემა არის არა რეალური პოლიტიკა, არამედ რუსეთის შეკავება. ამრიგად, კოლექტიური დასავლეთი სიგნალს უგზავნის რუსეთს, რომ თუ უკმაყოფილო იყავით ნატოს უკრაინაში გაფართოების ფაქტით, ამ შემთხვევაში, შეგიძლიათ იყოთ თანაბრად უკმაყოფილო და მიმართოთ იმავე ზომებს, როდესაც ფინეთს სურს გახდეს ნატოს წევრი? ვფიქრობ, ეს არის ფინეთის საკითხი, რომელმაც მხარეები მოლაპარაკებებზე უნდა მიიყვანოს“.
ერთპოლუსიანი სამყარო იშლება, ამბობს პოლიტოლოგი სტეფან დანიელიანი. შეერთებული შტატები ცდილობს მაქსიმალურად შეინარჩუნოს თავისი პოზიცია.
„ახლა შეერთებული შტატები ცდილობს გადადგას ნაბიჯები ლიდერის პოზიციის შესანარჩუნებლად, თუ არა მსოფლიოში, მაშინ მსოფლიოს გარკვეულ ნაწილში მაინც. ნატოს გაფართოებასაც იმ ლოგიკაში ვხედავ, რომ ის ცდილობს ახალი რკინის ფარდის ჩამოშვებას რუსეთისა და ჩინეთის წინ“.
გაფართოების კონტექსტში ასევე გასათვალისწინებელია უკრაინის ევროკავშირის წევრობის ოფიციალური კანდიდატის სტატუსის მინიჭების საკითხი, რასაც ეწინააღმდეგება ევროკავშირის 27 წევრიდან სამი. საკითხს ბრიუსელში რამდენიმე დღეში განიხილავენ. ევროკავშირის რამდენიმე ქვეყანამ, საფრანგეთის პრეზიდენტის ემანუელ მაკრონის ხელმძღვანელობით, შესთავაზა უკრაინას დროებითი სტატუსის მინიჭება, რაც გააძლიერებს ქვეყნის ურთიერთობას ევროკავშირთან.
გაფართოების თემა აქტიურია კუხო-ს სამხედრო-პოლიტიკურ სტრუქტურაშიც. დაახლოებით ერთი თვის წინ, კუხო-ს წევრ ქვეყნების ლიდერების შეხვედრისას, რუსეთის პრეზიდენტმა ვლადიმერ პუტინმა შესთავაზა დსთ-ს დამკვირვებლის სტატუსის მინიჭება კუხო-ში. „ჩვენ უნდა გავაფართოვოთ თანამშრომლობა შანხაის თანამშრომლობის ორგანიზაციასთან და ჩვენს პარტნიორთან დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობაში“, – განაცხადა პუტინმა. ამ საკითხში ერევნისთვის შესაძლოა პრობლემური იყოს აზერბაიჯანის კუხო-ში დამკვირვებლის სტატუსის მინიჭების საკითხი. სომხეთს, როგორც კუხო-ს წევრ ქვეყანას, შეუძლია გამოიყენოს ვეტოს უფლება და არ დაუშვას აზერბაიჯანს, მიიღოს დამკვირვებლის სტატუსი სტრუქტურაში. სამხედრო-პოლიტიკური ექსპერტი არმინე მარგარიანი საკითხს დღევანდელ რეალობაში განიხილავს.
„თუ სომხეთმა და აზერბაიჯანმა აირჩიეს გზა, რომელიც მშვიდობისკენ მიდის, მაშინ პოლიტიკური დღის წესრიგიც გადაწყვეტილია, საკითხი მოლაპარაკების მაგიდაზეა. და თუ ყველა ჩვენი პარტნიორი, დასავლელიც, შეესაბამება პოზიციას, რომ რეგიონი უნდა წავიდეს მშვიდობისა და სტაბილურობის გზით, მაშინ ამ შემთხვევაში სომხეთს უნდა ჰქონდეს მკაფიო მიზეზი, თუ რატომ ადებს ვეტოს აზერბაიჯანის დსთ-ში გაწევრიანებას.
რომის პაპმა ფრანცისკემ მოსაზრება გამოთქვა, რომ მსოფლიოში მესამე მსოფლიო ომი გამოცხადდა.
„ეს არის ის, რამაც უნდა დაგვაფიქროს. რა შეიძლება ითქვას კაცობრიობაზე, რომელიც გადაურჩა სამ მსოფლიო ომს ერთ საუკუნეში? ეს ცუდია კაცობრიობისთვის, ეს არის კატასტროფა”, – თქვა მან.
არმინე მარგარიანის თქმით, მესამე მსოფლიო ომის ელემენტები უკვე დიდი ხანია ჩანს, და ეს ვითარება კიდევ დიდხანს გაგრძელდება.
„სწრაფ გადაწყვეტილებებს არ უნდა ველოდოთ. და ომი რომც დასრულდეს, კრიზისის კიდევ ერთი ეტაპი დაიწყება, რომელიც ათწლეულების განმავლობაში მოლაპარაკებას მოითხოვს. ეს არის ომის აქტიური ფაზა, რომლის დროსაც სხვადასხვა სახელმწიფო ცდილობს წამყვანი პოზიციების დაკავებას და აქ ყველაზე გამორჩეული თურქეთია. ეს მდგომარეობა შერწყმულია საშინელ ეკონომიკურ კრიზისთან“.
ამ რთულ გეოპოლიტიკურ ვითარებაში სომხეთი ძალაუფლების სხვადასხვა ცენტრს უნდა გაუმკლავდეს, ამბობს ექსპერტი, რადგან ახალი მსოფლიო წესრიგის შექმნის პროცესში, მისი თქმით, ყველაზე მეტად მცირე ქვეყნები ზარალდებიან. ამ მოსაზრებას ეთანხმება პოლიტოლოგი სტეფან დანიელიანი.
„მთელ მსოფლიოში იმატებს აგრესია, – ამბობს ანალიტიკოსი, – ჩვენ შევდივართ სახიფათო პერიოდში, რომელიც ყველას ემუქრება“.
