სომხეთი პრესის თავისუფლების მხრივ რეგიონში ლიდერია. მსოფლიო პრესის თავისუფლების ინდექსი
“რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე” (RSF), გავლენიანმა საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაციამ, რომლის მისიაა მედიის თავისუფლების, ჟურნალისტებისა და მომხმარებლების დაცვა მთელ მსოფლიოში, გამოაქვეყნა ყოველწლიური ანგარიში “მსოფლიო პრესის თავისუფლების ინდექსი”.
წელს საუკეთესო მაჩვენებელი ნორვეგიამ დაფიქსირდა, მას მოსდევს დანია, შვედეთი, ესტონეთი, ფინეთი, ირლანდია, პორტუგალია, კოსტა რიკა, ლიტვა, ლიხტენშტეინი. ამავდროულად, რეიტინგს შემდეგი ათი ქვეყანა ასრულებს: სირია, ერაყი, კუბა, ვიეტნამი, ჩინეთი, მიანმარი, თურქმენეთი, ირანი, ერითრეა, ჩრდილოეთ კორეა.
რაც შეეხება სომხეთს, ის 68,97 ქულით 51-ე ადგილზეა და რეგიონის ყველა ქვეყანას უსწრებს.
„პლურალისტური გარემოს მიუხედავად, მედია კვლავ პოლარიზებულია. ქვეყანა დეზინფორმაციისა და სიძულვილის ენის უპრეცედენტო დონის წინაშე დგას, განსაკუთრებით სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის მთიანი ყარაბაღის ტერიტორიულ დავასთან დაკავშირებით“, – წერენ მოხსენების ავტორები სომხეთის შესახებ.
აღსანიშნავია, რომ შარშან იმავე რეიტინგში სომხეთმა უფრო დაბალი ადგილი დაიკავა, 63-ე ადგილი 71,17 ქულით.
რაც შეეხება რეგიონის სხვა ქვეყნებს, საქართველო 89-ეა, თურქეთი – 149-ე, აზერბაიჯანი – 154-ე, რუსეთი – 155-ე, ირანი – 178-ე.
აზერბაიჯანთან დაკავშირებით მოხსენების ავტორები აღნიშნავენ, რომ პრეზიდენტმა ილჰამ ალიევმა აღმოფხვრა პლურალიზმის ყოველგვარი სახე და 2014 წლიდან დაუნდობლად ცდილობდა ყველა დარჩენილი კრიტიკოსის გაჩუმებას.
რაც შეეხება თურქეთს, აღნიშნულია, რომ ავტორიტარიზმს დიდი ადგილი უჭირავს ამ ქვეყანაში, რომელიც ეჭვქვეშ აყენებს მასმედიის პლურალიზმს. ყველა შესაძლო საშუალება გამოიყენება კრიტიკოსების დასასუსტებლად.
ანგარიშის მიზანია შეადაროს პრესის თავისუფლების დონე, რომლითაც სარგებლობენ ჟურნალისტები და მედია საშუალებები მსოფლიოს 180 ქვეყანაში და ტერიტორიაზე. ეს შედარება ეფუძნება პრესის თავისუფლების განმარტებას, რომელიც ჩამოყალიბდა RSF-ის და მისი ექსპერტთა ჯგუფის მიერ 2022 წლიდან გამოყენებული ახალი მეთოდოლოგიის შემუშავებისას.
პრესის თავისუფლება განისაზღვრება, როგორც ჟურნალისტების, როგორც ინდივიდებისა და კოლექტივების უნარი, შეარჩიონ, აწარმოონ და გაავრცელონ ახალი ამბები საზოგადოებრივი ინტერესებიდან გამომდინარე, პოლიტიკური, ეკონომიკური, სამართლებრივი და სოციალური ჩარევისგან დამოუკიდებლად და მათი ფიზიკური და გონებრივი უსაფრთხოებისთვის საფრთხის არარსებობის შემთხვევაში.
ინდექსის რეიტინგი ეფუძნება 0-100 ქულას, რომელიც ენიჭება თითოეულ ქვეყანას ან ტერიტორიას; 100 არის საუკეთესო შესაძლო ქულა (პრესის თავისუფლების უმაღლესი დონე), 0 – კი უცუდესი.
ეს ქულა გამოითვლება ორ კომპონენტზე დაყრდნობით:
ჟურნალისტებისა და მედიის მიმართ მათ საქმიანობასთან დაკავშირებით ბოროტად გამოყენების რაოდენობრივი ინდექსი;
სიტუაციის თვისებრივი ანალიზი თითოეულ ქვეყანაში ან ტერიტორიაზე, პრესის თავისუფლების პროფესიონალების (ჟურნალისტების, მკვლევარების, აკადემიკოსებისა და უფლებადამცველების ჩათვლით) პასუხებზე დაყრდნობით.
