ევროკავშირის მისიის განლაგება სომხეთისთვის ფეხზე წამოდგომის შესაძლებლობაა – პოლიტოლოგი
სომხეთში ევროკავშირის სამოქალაქო მისიის გრძელვადიანი განლაგების შესახებ გადაწყვეტილებამ დიდი უკმაყოფილება გამოიწვია რუსეთში, ОДКБ-ში, ასევე ბაქოშიც. გუშინ მეზობელმა ქვეყანამ აზრი გამოთქვა, რომ ეს ნაბიჯი სომხეთის მიერ აღებული ვალდებულებების თავიდან აცილების საბაბად სჭირდება. მოსკოვი ასევე აფრთხილებს, რომ თუ ევროკავშირის დამკვირვებლებს სურთ სომხეთის შიდა და გარე ვექტორის შეცვლა, რუსეთი მათ დაუპირისპირდება.
ზოგიერთი სომეხი პოლიტოლოგი რუსეთის რეაქციას ეჭვიანობის გამოვლინებად მიიჩნევს და მიაჩნიათ, რომ ევროკავშირის დამკვირვებლების გაგზავნით სომხეთში სომხეთი დროს მოიგებს და შესძლებს ადგომას და მომზადებას.
სომხეთში ევროკავშირის ახალი სამოქალაქო მისიის ფუნქციონირება უახლოეს კვირებში დაიწყება. მისიის მიზანია სომხეთის სასაზღვრო რეგიონებში სტაბილურობის დამყარების ხელშეწყობა, ნდობის განმტკიცება და სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის ურთიერთობების ნორმალიზებისთვის ხელშემწყობი პირობების შექმნა. მისიის მანდატი ორწლიანია. მასში ჩართულია ევროკავშირის 100 თანამშრომელი, მათ შორის ექსპერტები და დამკვირვებლები. მისიის მუშაობის პირველი ოთხი თვის განმავლობაში 8 მილიონ ევროზე მეტია გამოყოფილი.
ზოგიერთი ცნობით, მისიის მოქმედების ზონა აზერბაიჯანთან საზღვრის მთელ სიგრძეს მოიცავს, ნახიჩევანის მონაკვეთის ჩათვლით.
სომხეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა არარატ მირზოიანმა ევროპარლამენტის საგარეო ურთიერთობათა კომიტეტში განაცხადა, რომ ევროკავშირის გრძელვადიანი მონიტორინგის მისიის მიზანია ხალხის უსაფრთხოების უზრუნველყოფა.
„მათთვის, ვინც ცხოვრობს სასაზღვრო რაიონებში, ბავშვები, რომლებიც სკოლაში სწავლობენ, ადამიანები, რომლებიც ასრულებენ სასოფლო-სამეურნეო სამუშაოებს და იმ ოჯახებს, რომლებსაც სურთ იცხოვრონ საკუთარ სახლებში და არ შეშინდნენ, რომ მათ მიზანში ამოიღებენ“, – განმარტა საგარეო საქმეთა მინისტრმა.
მიუხედავად ყველა გამოწვევისა, სომხური მხარე აგრძელებს პარტნიორობის სფეროს გაფართოებას, რაც ეფუძნება ევროკავშირის ვალდებულებას, ხელი შეუწყოს სტაბილურობას რეგიონში, განმარტა მირზოიანმა.
ევროკავშირის დამკვირვებლების განლაგება, პოლიტოლოგი გურგენ სიმონიანის აზრით, ნიშნავს, რომ სომხეთს ორი წელი აქვს ფეხზე დასადგომად და უსაფრთხოების სისტემის გასაძლიერებლად. მაგრამ ის ასევე არ გამორიცხავს, რომ ამ დროის განმავლობაში თურქეთს შეუძლია საკუთარი თამაში წინ წასწიოს და დაძაბულობა შექმნას, ამიტომ ჩვენ მზად უნდა ვიყოთ ნებისმიერი სიტუაციისთვის.
“რა შეიძლება იყოს ექსცენსური?” ვფიქრობ, თუ თურქეთი გადაწყვეტს ვა ბანკზე წასვლას და დასავლურ სამყაროსთან თამაშს… ამ შემთხვევაში ევროკავშირის დამკვირვებლებს, მიმართვებს, განცხადებებს აზრი აღარ ექნება. ჩვენ ვხედავთ ამის პირველ მერცხლებს. ერდოღანმა ორი დღის წინ განაცხადა, რომ გამოიყენებს ვეტოს უფლებას და შეაჩერებს შვედეთის წევრობას ნატოში. ამრიგად, ისინი აჩვენებენ, რომ საკუთარ თამაშს თამაშობენ. თუ ასეა, ისინი არ მოერიდებიან სანქციებს. მაშინ სიტუაცია შეიცვლება. ამიტომ ვამბობ, რომ სომხეთის პირველი ამოცანა მისი თავდაცვისუნარიანობის გაზრდაა“, – ამბობს პოლიტოლოგი.
ევროკავშირის დამკვირვებლების განთავსების შეთანხმებამ სომხეთის მოკავშირე რუსეთსა და ОДКБ -ში უკმაყოფილება გამოიწვია. ორგანიზაციის პრესმდივანმა ვლადიმერ ზაინეტდინოვმა განმარტა, რომ ОДКБ აგრძელებს მუშაობას სომხეთ-აზერბაიჯანის საზღვარზე სადამკვირვებლო მისიის გაგზავნის მიმართულებით.
მისი თქმით, როდესაც სომხეთის პრემიერ-მინისტრმა ორგანიზაციას ასეთი თხოვნით მიმართა, კოლექტიური უშიშროების საბჭომ შეიმუშავა გადაწყვეტილების პროექტი „სომხეთის რესპუბლიკისთვის დახმარების გაწევის ერთობლივი ღონისძიებების შესახებ“, რომელზეც მუშაობა გრძელდება.
„დამტკიცების პროცედურის დასრულების შემდეგ პროექტი განსახილველად წარედგინება ორგანიზაციის ნორმატიულ ორგანოებს“, – განაცხადა ზაინეტდინოვმა და თარიღების დაკონკრეტებისგან თავი შეიკავა.
რუსეთის სახელმწიფო სათათბიროს დეპუტატმა კონსტანტინე ზატულინმა ასევე განაცხადა, რომ თუ ევროკავშირის დამკვირვებლები აპირებენ ობიექტურად შეაფასონ აზერბაიჯანის ქცევა ამ რეგიონში და მოითხოვონ რაიმე ამის საფუძველზე, დაე, მოითხოვონ. თუმცა, ზატულინის თქმით, თუ ევროკავშირის დამკვირვებლებს სურთ სომხეთის შიდა და გარე ორიენტაციის ვექტორის შეცვლა, ОДКБ ამას დაუპირისპირდება.
პოლიტოლოგი რობერტ ღევონდიანი რუსეთის შეშფოთებას ბუნებრივად მიიჩნევს. „ნებისმიერი სახელმწიფო და ძალა, რომელიც კარგავს თავის გავლენის სფეროს, ეწინააღმდეგება და ცდილობს თავიდან აიცილოს ასეთი მოვლენები და რუსეთიც არ არის გამონაკლისი.
ამასთან დაკავშირებით გურგენ სიმონიანი აღნიშნავს, რომ სომხეთი არის არა პროვექტორი, არამედ პროსომხური და მზადაა ითანამშრომლოს ნებისმიერ ქვეყანასთან სომხეთის რესპუბლიკის საკეთილდღეოდ.
ევროსაბჭოს გადაწყვეტილებაში სადამკვირვებლო მისიის გაგზავნის თაობაზე ნათქვამია, რომ მისიაში შესაძლოა მოხვდნენ ევროკავშირის არაწევრი მესამე ქვეყნების წარმომადგენლებიც. აღნიშნულია, რომ მათი მოწვევა შესაძლებელია, მაგრამ იმ პირობით, რომ მათ ხარჯებს მათი ქვეყნები დაფარავენ.
ასევე ცნობილია, რომ მისია ძირითადად დაკომპლექტებულია წევრი ქვეყნების, ევროკავშირის ინსტიტუტების ან ევროპული საგარეო მოქმედების სამსახურის თანამშრომლებით.
შესაძლებელია თუ არა მისიაში იყოს დამკვირვებლები არასასურველი ქვეყნებიდან, მაგალითად, თურქეთიდან? ამასთან დაკავშირებით, პოლიტოლოგები თვლიან, რომ მსგავსი რამ ნაკლებად სავარაუდოა სომხურ-თურქული ურთიერთობების ხასიათის გათვალისწინებით. ამას არც ევროკავშირი და არც სომხეთი არ დათანხმდებიან.
„რაც შეეხება მესამე ქვეყნებს, ვფიქრობ, ისინი იქნებიან ქვეყნები, რომლებიც მჭიდროდ ითანამშრომლებენ ევროკავშირთან, მაგალითად, აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნები, საქართველო, მოლდოვა“, – ფიქრობს რობერტ ღევონდიანი.
ანალოგიური თვალსაზრისი გამოთქვა პოლიტოლოგმა გურგენ სიმონიანმაც
„არა მგონია, რომ თურქეთიდან დამკვირვებლები გამოჩნდნენ, რადგან დასავლეთი გონივრულ პოლიტიკას ახორციელებს. ხოლო მესამე ქვეყნები შეიძლება იყოს კანადიდან ან აშშ-დან, რომლებიც არ არიან ევროკავშირის წევრი, ისინი შეიძლება იყვნენ ინდოეთიდანაც კი. ვფიქრობ, ეს ხდება სურვილისდამიხედვით. ვფიქრობ, საფრანგეთმა გამოთქვა სურვილი, რომ ეს ასე მოხდეს. მოვა დრო და ის ქვეყნები, რომლებიც რეაგირებენ, ვფიქრობ, ჩაერთვებიან“.
ОДКБ -ს მზადებაზე დამკვირვებლების განლაგების საკითხში, პოლიტოლოგები აღნიშნავენ რომ არ უნდა დაისვას თანასწორობის ნიშანი ОДКБ -სა და ევროკავშირს შორის. სომხეთი, როგორც ОДКБ -ს წევრი, მოელოდა, რომ ორგანიზაცია შეასრულებდა ვალდებულებებს, როდესაც აზერბაიჯანი შეიჭრა ОДКБ -ს წევრი სახელმწიფოს, სომხეთის რესპუბლიკის სუვერენულ ტერიტორიაზე.
