10 დღეზე მეტია, რაც ევროკავშირის მისიის დამკვირვებლები სომხეთში იმყოფებიან, რაც რუსეთ-აზერბაიჯანის ერთ-ერთ ყველაზე განხილულ საკითხად რჩება.
2022 წლის 27 დეკემბერს სომხეთმა მიმართა ევროკავშირის უმაღლეს წარმომადგენელს საგარეო ურთიერთობებისა და უსაფრთხოების პოლიტიკის საკითხებში, ჟოსეპ ბორელს, სომხეთში სამოქალაქო მისიის დანიშვნის თხოვნით. ევროპულმა საბჭომ მისიის შექმნის შესახებ გადაწყვეტილება დაახლოებით 1 თვის შემდეგ, 2023 წლის 23 იანვარს მიიღო. დამკვირვებლები სომხეთში 20 თებერვლიდან იმყოფებიან.
ვინ არის ჩართული მისიის ფარგლებში, როგორ ახორციელებენ სასაზღვრო დაკვირვებებს და რამდენად ხშირად აგზავნიან ანგარიშს ბრიუსელში.
მისიის ხელმძღვანელია მარკუს რიტერი, ეროვნებით გერმანელი, ნამყოფია ისეთ ცხელ წერტილებში როგორებიცაა: სამხრეთ სუდანი, კოსოვო, ავღანეთი, საქართველო. მომდევნო 2 წელი სომხეთში იქნება.
როგორც მარკუს რიტერი აღნიშნავს (ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიის ხელმძღვანელი სომხეთში) – სამი პრობლემა არსებობს. პირველი არის პატრულირება აზერბაიჯანის საზღვრის გასწვრივ, მათ შორის ნახიჩევანის საზღვრის გასწვრივ და შემდეგ მოხსენების წარდგენა. მეორე არის ხალხის უსაფრთხოების უზრუნველყოფა პატრულირების გზით და ეს გულისხმობს სოფლების, სასაზღვრო უბნების მონახულებას, ხალხს ვაჩვენოთ, რომ ჩვენ აქ ვართ და ჩვენი ამოცანაა მათზე ზრუნვა. და მესამე არის ნდობის აღდგენის მექანიზმების დანერგვა, მაგრამ ეს უკვე მომავლის საქმეა. ახლა პრიორიტეტი საზღვრის გასწვრივ სიტუაციის მონიტორინგია.
სომხეთში ევროკავშირის სამოქალაქო მისიის ოპერატიული ცენტრი იეგეგნაძორშია. ადგილის არჩევაც შემთხვევითი არ არის.
ეღეგნაძორი იმიტომ აირჩიეს, რომ მისიის მიზანი ორ ქვეყანას შორის საზღვართან მაქსიმალურად ახლოს ყოფნაა.
„ჩვენ გვინდა ვაჩვენოთ, რომ მისია არ არის მხოლოდ სომხური მხარისთვის, ამიტომ ის არ განლაგდა ერევანში, არამედ აზერბაიჯანის საზღვარზე. გვაქვს ქვესადგურებიც, რომელთაგან ერთი მარტუნშია, ასევე იჯევანში, ჯერმუკში, კაპანში, გორისში. ხაზგასმულია, რომ ამ გზით ისინი აზერბაიჯანთან საზღვრის მთელ სიგრძეს ფარავენ. პატრული შეიძლება ხანდახან გაგრძელდეს 24 საათის განმავლობაში, ეს ყველაფერი დამოკიდებულია საჭიროებაზე, მათ შორის ამინდზე. ახლა, როცა ზამთრის ამინდი ჯერ კიდევ შენარჩუნებულია, მთიან რეგიონებში მისვლა რთულია. მისიაში შედის ევროკავშირის თითქმის ყველა წევრი ქვეყანა. გვყავს წარმომადგენლები ევროკავშირის 25 წევრი ქვეყნიდან: საფრანგეთიდან, გერმანიიდან, პორტუგალიიდან, პოლონეთიდან, შვედეთიდან და სხვა ქვეყნებიდან. სამომავლოდ, ევროკავშირის მისია ზოგიერთ სამუშაოებში ადგილობრივი მოსახლეობის ჩართვას გეგმავს“, – თქვა მარკუს რიტერმა.
