სომხეთის ეკონომიკის განვითარების სტრატეგია უნდა ეფუძნებოდეს საექსპორტო პოტენციალის განვითარებას არსებული ზრდის რამდენიმე პუნქტში. საგარეო ვაჭრობის განვითარებისთვის აუცილებელია ევრაზიის ეკონომიკური კავშირის ყველა შესაძლებლობის გამოყენება მსოფლიო ეკონომიკაში ინტეგრაციისთვის, რაც საშუალებას მისცემს სომეხ მწარმოებლებს მიაღწიონ მნიშვნელოვან მასშტაბურ ეფექტს. News.am-ის ინფორმაციით, ამის შესახებ დისკუსიაზე თემაზე „სომხეთი და ევრაზიული ინტეგრაციის განვითარების ძირითადი მიმართულებები უახლოეს მომავალში“ განაცხადა ეკონომიკურ მეცნიერებათა დოქტორმა, პროფესორმა, ეკონომიკური კვლევების ცენტრის ხელმძღვანელმა, ევრაზიის ექსპერტთა კლუბის წევრმა აშოტ თავადიანმა.
ეკონომისტის თქმით, სომხეთში 2022 წ. დაფიქსირდა პროდუქციის ბრუნვის მნიშვნელოვანი ზრდა. 2021 წელთან შედარებით, სომხეთის ექსპორტი გაიზარდა 77,7 პროცენტით (3,0 მილიარდი დოლარიდან 5,4 მილიარდ დოლარამდე) და ჩვენი პროგნოზით, ეს ტენდენცია გაგრძელდება დაახლოებით 2023 წლის შუა რიცხვებამდე. აღსანიშნავია, რომ ევრაზიის ეკონომიკურ კავშირის ერთიანი და თავისუფალი ბაზარი ძირითადად ხელს უწყობს ექსპორტის ზრდას. მხოლოდ 2022 წელს ექსპორტი ევრაზიის ეკონომიკური კავშირის ქვეყნებში 2,8-ჯერ გაიზარდა (883 მილიონი დოლარიდან 2,5 მილიარდ დოლარამდე). ამასთან, ევროკავშირში ექსპორტი 2022 წ. გაიზარდა 17,8%-ით (656-დან 773 მლნ დოლარამდე), ჩინეთში შემცირდა -2 პროცენტით (403-დან 395 მლნ დოლარამდე), ახლო აღმოსავლეთში – გაიზარდა 2,8-ჯერ (351-დან 984 მლნ დოლარამდე). ევროკავშირსა და ჩინეთში ზრდის დინამიკა განპირობებულია იმით, რომ სომხეთის ექსპორტის თითქმის მთელი მოცულობა ჩინეთში (97 პროცენტი) და მისი ექსპორტის 37,8 პროცენტი ევრაზიის ეკონომიკურ კავშირში არის ფერადი ლითონის მადნები.
თავადიანმა აღნიშნა, რომ კავშირის დაარსების დღიდან სომხეთის ექსპორტი ევრაზიის ეკონომიკურ კავშირში დაახლოებით 10-ჯერ გაიზარდა. 2015 წელს სომხეთის მთლიანი ექსპორტის დაახლოებით 15 პროცენტი მოვიდა ევრაზიის ეკონომიკურ კავშირზე, 2021 წელს ეს კოეფიციენტი 29,3 პროცენტი იყო, 2022 წელს უკვე 46,8 პროცენტია. რუსეთი სომხეთის მთავარი სავაჭრო პარტნიორია. რუსეთში ექსპორტის წილი ყველაზე დივერსიფიცირებულია და ძირითადად მზა პროდუქცია ექსპორტირებულია რუსეთში. ასევე დაფიქსირდა ევრაზიის ეკონომიკურ კავშირში ქვეყნების მთლიანი პროცენტული წონის ზრდა. ექსპორტი გაიზარდა ევრაზიის ეკონომიკური კავშირის ყველა ქვეყანაში: რუსეთის ფედერაცია – 2,9-ჯერ, ყაზახეთი – 2-ჯერ, ბელორუსია – 2,6-ჯერ, ყირგიზეთი – 2,2-ჯერ.
„საინტერესოა, რომ თუ 2017 წელს ალკოჰოლური და უალკოჰოლო სასმელები დომინირებდა რუსეთში ექსპორტში, აბა უკვე 2018 წელს და შემდეგ 2019 წელს ექსპორტი უფრო დივერსიფიცირებულია, დივერსიფიკაციას კი უწყვეტი ტენდენცია აქვს, რაც ასევე მეტყველებს ევრაზიის ეკონომიკურ კავშირში ბაზრისა და სომხეთის ევრაზიის ეკონომიკურ კავშირში გაწევრიანების მნიშვნელობაზე. აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ ევრაზიის ეკონომიკურ კავშირის 2022 წლის მთავარი არასტანდარტული საექსპორტო პროდუქტი არის არა ალკოჰოლური და უალკოჰოლო სასმელები, არამედ აღჭურვილობა, რომლის ექსპორტი წლის განმავლობაში 10-ზე მეტჯერ გაიზარდა. ეს არის რეექსპორტი მესამე ქვეყნებიდან რუსეთში, რამაც ასევე დადებითად იმოქმედა ექსპორტის და ზოგადად მთლიანი შიდა პროდუქტის ზრდაზე“, – აღნიშნა ეკონომისტმა.
