Stratfor-მა ისაუბრა მთიანი ყარაბაღისა და სომხეთ-აზერბაიჯანის ურთიერთობებში არსებულ ვითარებაზე
,,პირველი საინფორმაციო არხი” წერს, რომ ვინაიდან სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის სამშვიდობო მოლაპარაკებები ჩიხში შევიდნენ, მთიან ყარაბაღში ან ორ ქვეყანას შორის საერთო საზღვარზე ძალადობის გავრცელება სულ უფრო სავარაუდო ხდება, თუმცა აზერბაიჯანის სრულმასშტაბიანი სამხედრო ქმედება ან ირანის პირდაპირი ჩართულობა კონფლიქტში ნაკლებად რეალისტური რჩება. ასეთ დასკვნამდე მივიდნენ ანალიტიკური ცენტრის Stratfor-ის ექსპერტები.
მათი თქმით, აზერბაიჯანის ქმედებები და სომხეთის გაფრთხილებები დაძაბულობის მზარდი ნიშანია, რაც მიუთითებს იმაზე, რომ მოლაპარაკების პროცესი საფრთხეშია.
„აზერბაიჯანი სავარაუდოდ მიმართავს ცეცხლის შეწყვეტის რეჟიმის მცირე დარღვევებს, მთიანი ყარაბაღის ან სომხეთ-აზერბაიჯანის საზღვრის გასწვრივ ტაქტიკურად ხელსაყრელი ტერიტორიების ხელში ჩაგდებას და მსგავს ქმედებებს. მიუხედავად ბოლოდროინდელი აგრესიული ქმედებებისა, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ აზერბაიჯანმა დაიწყოს სრულმასშტაბიანი სამხედრო ოპერაცია, რადგან ნაკლებად ძვირადღირებულმა მეთოდებმა შეიძლება ბაქოს მისცეს თავისი მიზნების მიღწევის შესაძლებლობა. აზერბაიჯანული ძალები ყოველი პოზიციის აღებისას აუმჯობესებენ ტაქტიკურ პოზიციებს, მაშინაც კი, თუ ეს ტერიტორიული მიღწევები დე ფაქტო საკონტაქტო ხაზს მხოლოდ რამდენიმე მეტრით აჭარბებს“, – ნათქვამია გამოცემაში.
აღინიშნება, რომ ბოლო სასიკვდილო ესკალაციის დროს, 2022 წლის სექტემბერში, სომხურმა მხარემ მიმართა კუხო-ს, აღედგინა სომხეთის ტერიტორიული მთლიანობა და უზრუნველეყო აზერბაიჯანის ჯარების გაყვანა მისი სუვერენული ტერიტორიიდან. ავტორების აზრით, რუსეთის ხელმძღვანელობით ალიანსმა ვერ უპასუხა ადეკვატურად, რამაც გაზარდა აზერბაიჯანის მთავრობის მოლაპარაკების ბერკეტი სომხეთთან მორიგი სრულმასშტაბიანი ომის რისკის გარეშე, ასევე საერთაშორისო დაგმობის (და შესაძლო სანქციების) გარეშე.
საზღვრის სომხურ მხარეს ევროკავშირის დამკვირვებლების ბოლო განლაგებამ შესაძლოა აზერბაიჯანი შეაჩეროს ფართომასშტაბიანი თავდასხმისგან. აღნიშნულია, რომ სომხურ მხარეს, საჭიროების შემთხვევაში, შეუძლია გააგრძელოს მანდატი.
„ბოლო კვირებში სომხეთმა მიაღწია პროგრესს მეზობელ აზერბაიჯანის უახლოესი მოკავშირე თურქეთთან ურთიერთობების ნორმალიზებაში. სომხეთისა და თურქეთისთვის ასეთი მცდელობები ორმხრივი კავშირების აღსადგენად არის ბერკეტი, რომელიც მათ შეუძლიათ გამოიყენონ აზერბაიჯანის გადაჭარბებული მოთხოვნების წარმოდგენაზე თავშეკავებისთვის სამშვიდობო მოლაპარაკებებში, რადგან ბაქოს ურჩევნია, რომ სომხეთ-თურქეთის ურთიერთობების ნორმალიზების ნებისმიერი ნაბიჯი განპირობებული იყოს სომხეთთან მისი კონფლიქტის დასრულების შეთანხმების დადებით“, – აცხადებენ ანალიტიკური ცენტრის ექსპერტები.
მათი შეფასებით, ირანი გააგრძელებს ქმედებებს, რომლებიც მიმართულია აზერბაიჯანის შეკავებისკენ, ორ ქვეყანას შორის ისედაც მაღალი დაძაბულობის შენარჩუნებით. „ირანს აწუხებს აზერბაიჯანის მხრიდან 2020 წლის ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმების მრავალჯერადი დარღვევა, რუსეთ-უკრაინის კონფლიქტის გამო მთიან ყარაბაღში რუსი სამშვიდობოების რეპუტაციის შელახვა, ასევე აზერბაიჯანის ხელყოფისგან სომხეთის დაცვის ვალდებულების მიმართ რუსეთისადმი ნდობის დაკარგვა“, – ნათქვამია სტატიაში. ავტორი: მარიამ მხითარიანი
