მთიან ყარაბაღში სამხედრო თავდასხმით აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა ილჰამ ალიევმა ევროპელების ნდობა დაკარგა. აზერბაიჯანის, როგორც სატრანსპორტო კვანძის სტატუსი არ შეიძლება გახდეს ევროკავშირის ბაქოსადმი დამოკიდებულების შერბილების მიზეზი. Factor.am-ის მიხედვით ამის შესახებ დაწერა Carnegie Europe -ის უფროსმა მკვლევარმა თომას დე ვაალმა.
მისი თქმით, გასული კვირის მოვლენები იწვევს დებატებს აზერბაიჯანის მიმართ ევროპის პოლიტიკის ღრმა ტრანსფორმაციის აუცილებლობის შესახებ. „19 სექტემბერს აზერბაიჯანმა გამოიყენა სამხედრო ძალა სომხებით დასახლებული მთიანი ყარაბაღის ტერიტორიის დასაბრუნებლად, გადალახა მისთვის გასმული წითელი ხაზი როგორც ევროკავშირის, ისე შეერთებული შტატების მიერ. შედეგები დამღუპველია. მათი მომავლის შიშით, ათასობით ყარაბაღელი სომეხი ახლა ტრაგიკულ მასობრივ გადასახლებას ახორციელებს სამშობლოდან სომხეთში.
ბრიუსელში და ვაშინგტონში ბევრი შოკშია აზერბაიჯანის ძალის გამოყენებასთან დაკავშირებით. ვრცელდება ინფორმაცია, რომ აზერბაიჯანის პრეზიდენტი ილჰამ ალიევი ბოლო წუთამდე არწმუნებდა მაღალი დონის თანამოსაუბრეებს, მათ შორის ევროსაბჭოს პრეზიდენტს ჩარლზ მიშელს და აშშ-ს სახელმწიფო მდივანს ენტონი ბლინკენს, რომ არ წამოიწყებდა სამხედრო ოპერაციას“, წერს დე ვაალი. ის აღნიშნავს, რომ რეგიონში საერთაშორისო სადამკვირვებლო მისიის გაგზავნის მცდელობების უარყოფით, ბაქოს დიდი პასუხისმგებლობა ეკისრება. ციფრულ ეპოქაში ომის დანაშაულების დამალვა არც ისე ადვილია და დამნაშავეები უნდა დაისაჯონ. გარდა ამისა, დე ვაალის თქმით, გეოპოლიტიკური ზეგავლენა ასევე მნიშვნელოვანია. „ის ფაქტი, რომ დასავლელი მოთამაშეები გაოგნებულები იყვნენ, აძლიერებს ვარაუდს, რომ ალიევმა მისი სამხედრო შეტევა მოსკოვთან კოორდინირებით წინასწარგანზრახულად მოახდინა.
რუსეთს, აზერბაიჯანსა და თურქეთს აქვთ საერთო ინტერესი, დააწესონ თავიანთი კანონები „ზანგეზურის დერეფანზე“, როგორც ამას თვითონ უწოდებენ, , რაც შეიძლება ნაკლები სომხური კონტროლით, შესაძლოა ძალის გამოყენებით“, – წერს დე ვაალი. ის აღნიშნავს, რომ ალიევს აქვს ამბიციები სიუნიქის ოლქის, სუვერენული ტერიტორიის მიმართ და ასევე შეუძლია მიმართოს ძალის გამოყენებას. „აზერბაიჯანი ყოველთვის იქნება სატრანსპორტო კვანძი, მაგრამ არსებობს ორი სიფრთხილე. ევროკავშირის გაზის გარიგებასტან დაკავშირებით ექსპერტები ასკვნიან, რომ ნაკლებად სავარაუდოა, რომ უზრუნველყოს დაპირებული დიდი მოცულობის გაზი. 3 ან 4 მილიარდ კუბურ მეტრზე მეტი ექსპორტის დონის მიღწევა საჭიროებს ინფრასტრუქტურის განახლებას და ხშირად შეუმჩნეველი ფაქტების მოგვარებას. სხვა მხრივ კი კომუნიკაცია და კონფლიქტი განუყოფლად არის დაკავშირებული. შუა დერეფნის მარშრუტი, რომელიც გადის ჩინეთიდან ცენტრალური აზიის გავლით სამხრეთ კავკასიამდე ევროპისკენ, არის მრავალმხრივი მარშრუტი, რომელიც ასევე მოიცავს სომხეთს. მისი ფუნქციონირება მოითხოვს რეგიონულ თანამშრომლობას, ის ფინანსდება დასავლეთის მთავრობებისა და საერთაშორისო ფინანსური ინსტიტუტების მიერ. მოკლედ, დროა ევროკავშირმა ბევრად უფრო
მკაცრად ისაუბროს აზერბაიჯანთან“, – ასკვნის ავტორი.
ავტორი ემა ჩობანიანი
