ცოტა ხნის წინ ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეამ მიიღო რეზოლუცია „ჰუმანიტარული მდგომარეობა მთიან ყარაბაღში“ და ამავე სახელწოდების კონსულტაცია. ამის შესახებ Facebook-ის საკუთარ გვერდზე განაცხადა სრ პარლამენტის დელეგაციის ხელმძღვანელმა რუბენ რუბინიანმა.
„რეზოლუცია გმობს აზერბაიჯანის სამხედრო ოპერაციებს მთიანი ყარაბაღის წინააღმდეგ 2023 წლის 19 სექტემბერს.
ასამბლეა აღნიშნავს, რომ მთიანი ყარაბაღის თითქმის მთელმა მოსახლეობამ დატოვა სამშობლო ფიზიკური განადგურების საფრთხისა და აზერბაიჯანის მთავრობის მრავალწლიანი ანტისომხური პოლიტიკის გამო.
ასამბლეა აღნიშნავს, რომ არსებობს ეთნიკური წმენდის განხორციელების საფუძვლიანი ეჭვი. ასამბლეა აღნიშნავს, რომ ეთნიკური წმენდის, როგორც ომის დანაშაულის ან კაცობრიობის წინააღმდეგ დანაშაულის განხორციელებამ შეიძლება გამოიწვიოს ინდივიდუალური სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობა.
ასამბლეა მოუწოდებს მინისტრთა კომიტეტს აზერბაიჯანის მიმართ განახორციელოს მონიტორინგის პროცესი, რომელიც ეფუძნება 1994 წლის დეკლარაციას ევროპის საბჭოს წევრი ქვეყნების მიერ აღებული ვალდებულებების შესრულების შესახებ. ითხოვს დამატებითი ერთობლივი პროცედურის ჩატარებას მინისტრთა კომიტეტსა და საპარლამენტო ასამბლეას შორის აზერბაიჯანის მიერ მისი ნორმატიული ვალდებულებების სერიოზული დარღვევის საპასუხოდ. ის აცხადებს, რომ აზერბაიჯანის მიერ ნაკისრი ვალდებულებების შეუსრულებლობის შემთხვევაში ასამბლეას სხვა გზა არ ექნება, გარდა 2024 წელს ევროსაბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის პირველ სესიაზე კენჭი უყაროს აზერბაიჯანის დელეგაციის მანდატის გამოწვევას (ეს ნიშნავს, რომ აზერბაიჯანის დელეგაციის მონაწილეობა ევროსაბჭოს საპარლამენტო ასამბლეაში დროებით მაინც შეჩერდება).
ასამბლეა მიუთითებს იმაზე, რომ ბოლო ორ კვირაში მთიანი ყარაბაღი 100 600-ზე მეტმა სომეხმა დატოვა, ამის მიზეზებს აფიქსირებს: აზერბაიჯანის მიერ 2023 წლის 19 სექტემბერს დაწყებული სამხედრო ოპერაციები, რასაც წინ უძღოდა ლაჩინის დერეფნის გადაკეტვით გამოწვეული კრიზისი.
ასამბლეა ღრმად არის დარწმუნებული, რომ მთიანი ყარაბაღის მოსახლეობის ტრაგიკული ემიგრაცია ახალ რეალობად არ უნდა იქნას მიღებული. როგორც ევროპის საბჭოს წევრმა ქვეყანამ, აზერბაიჯანმა უნდა შეინარჩუნოს ლოიალობა ორგანიზაციის ძირითადი ღირებულებების მიმართ და აჩვენოს მზადყოფნა, შეასრულოს თავისი საერთაშორისო ვალდებულებები.
ასამბლეა მიუთითებს ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს 2023 წლის 22 სექტემბრის გადაწყვეტილებაზე აზერბაიჯანის წინააღმდეგ დროებითი ზომების გამოყენების შესახებ და მოუწოდებს აზერბაიჯანს დაუყოვნებლივ განახორციელოს ისინი.
ასამბლეა მოუწოდებს აზერბაიჯანს დაუყოვნებლივ მიიღოს ზომები მთიანი ყარაბაღის სომეხი მოსახლეობის დაბრუნებისა და მათი უფლებების დასაცავად.
ასამბლეა მოუწოდებს აზერბაიჯანს, უზრუნველყოს რეგიონის სომხური კულტურული მემკვიდრეობის დაცვა. აზერბაიჯანს მოუწოდებენ გაათავისუფლოს მთიანი ყარაბაღის ყველა დაკავებული წარმომადგენელი, ისევე როგორც ყველა სომეხი სამხედრო ტყვე აზერბაიჯანში.
რეზოლუცია ეხება მძიმე ჰუმანიტარულ მდგომარეობას, რომელიც გამოწვეულია მთიანი ყარაბაღის სომხების სამშობლოდან იძულებით გადასახლებით და ხაზს უსვამს სომხეთის მხარდაჭერის აუცილებლობას, მათ შორის, ევროპის საბჭოს ქმედებებით.
ასამბლეას მტკიცედ სწამს, რომ ხანგრძლივი და ტრაგიკული კონფლიქტი შეიძლება გადაწყდეს მხოლოდ მშვიდობიანი გზით, დიალოგისა და კეთილი ნების ცალსახა სიგნალების მეშვეობით, მოქმედი საერთაშორისო სამართლის საფუძველზე, იქ მცხოვრები თითოეული ადამიანის უფლებების სრული პატივისცემით.
ასამბლეა მოუწოდებს აზერბაიჯანს ყველაფერი გააკეთოს იმისათვის, რომ გამოავლინოს მზადყოფნა მშვიდობიანად იცხოვროს მეზობელ სომხეთთან.
ასამბლეა მოელის, რომ სომხეთიც და აზერბაიჯანიც პატივს სცემენ ერთმანეთის ტერიტორიულ მთლიანობასა და სუვერენიტეტს, ასევე საზღვრების ხელშეუხებლობას 1991 წ. ალმათის დეკლარაციის საფუძვლად მიღებით.
ასამბლეა მოუწოდებს რეგიონული არხების გახსნას ქვეყნების სუვერენიტეტის, ტერიტორიული მთლიანობისა და ეროვნული იურისდიქციის ფარგლებში.
ამ კონტექსტში ასამბლეა ხაზს უსვამს, რომ ნახჭევანთან შესაძლო კავშირი არ შეიძლება დაიწყოს სომხეთის ნების საწინააღმდეგოდ და სომხეთის ეროვნული ინტერესების საზიანოდ.
ასამბლეა ელის აზერბაიჯანის ხელისუფლების თანხმობას საერთაშორისო სტრუქტურების მაღალი დონის ფაქტების დამდგენი ვიზიტების ორგანიზებაზე. ასამბლეა მიიჩნევს, რომ გარდა ევროპის საბჭოს შესაბამისი ინსტიტუტებისა და ორგანოების რეგიონში შესვლის გადაუდებელი აუცილებლობისა, აზერბაიჯანის ხელისუფლებამ რეგულარულად უნდა მიაწოდოს ევროპის საბჭოს გენერალურ მდივანს და მინისტრთა კომიტეტს სრული და დეტალური ინფორმაცია. ინფორმაცია მიღებულ ან გასატარებელ ზომებზე, რომლებიც მიზნად ისახავს კონვენციის დაცვას და გაფართოებას, რეგიონში სომხების უფლებებისა და თავისუფლებების, მათ შორის დაბრუნების მსურველთა უსაფრთხოების დაცვას.
საპარლამენტო ასამბლეა მოუწოდებს მინისტრთა კომიტეტს გადაუდებელი ზომები მიიღოს მთიანი ყარაბაღის თითქმის მთელი სომეხი მოსახლეობის ემიგრაციის, მათზე გავლენის მქონე ჰუმანიტარული და ადამიანის უფლებების კრიზისის მოსაგვარებლად, ღრმად არის შეშფოთებული სიტუაციით, რაც აჩენს ბევრ ეჭვს ეთნიკურ წმენდაზე. გამოხატავს მწუხარებას, რომ აზერბაიჯანმა არ სცა პატივი კონფლიქტის მშვიდობიანად მოგვარების ვალდებულებას, რომელიც მან ევროპის საბჭოში გაწევრიანებისთანავე იკისრა.
ასამბლეა ითხოვს, რომ გენერალურმა მდივანმა და მინისტრთა კომიტეტმა რაც შეიძლება მალე მოაწყონ ევროპის საბჭოს ფაქტების დამდგენი მისიის ვიზიტი, რომელიც მიზნად ისახავს ადგილზე შეაფასოს და დასახოს ზომები, რომლებიც მიღებული უნდა იქნას ადგილობრივი სომხების უფლებების დასაცავად, მათ შორის, ვინც თავშესაფარი იპოვა ქვეყნის ფარგლებს გარეთ და ყველა მათგანის უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად, ვისაც დაბრუნება სურს. მიესალმება სომხეთში მიგრაციისა და ლტოლვილთა საკითხებში გენერალური მდივნის სპეციალური წარმომადგენლის ფაქტების დამდგენ მისიას, რათა შეაფასოს ორგანიზაციის მიერ გაწეული დახმარება არსებულ ვითარებაში.
ასამბლეა აღნიშნავს, რომ ყურადღებით მიადევნებს თვალს აზერბაიჯანის ხელისუფლების მიერ გატარებულ ზომებს და ამ უკანასკნელის მიერ აღებული საერთაშორისო ვალდებულებების შესრულებას“, – განაცხადა მან.
