საერთაშორისო ვიზიტებს და დასკვნებს მცირე მნიშვნელობა აქვს. საერთაშორისო ექსპერტი
ევროპის საბჭოს ადამიანის უფლებათა კომისარი დუნია მიატოვიჩი რეგიონული ვიზიტით სომხეთში, აზერბაიჯანსა და მთიან ყარაბაღში ჩავიდა. ის რეგიონში დღეიდან 23 ოქტომბრის ჩათვლით დიდხანს დარჩება.
ევროსაბჭოს ადამიანის უფლებათა კომისრის ოფისიდან აცხადებენ, რომ ის შეხვედრებს გამართავს სახელმწიფო მოხელეებთან, საერთაშორისო ორგანიზაციებთან და სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლებთან. ვიზიტის შედეგების მიხედვით გამოქვეყნდება განცხადება. მყ-ის ბლოკადის დროს მიატოვიჩმა რამდენჯერმე გამოაცხადა რეგიონში ჩასვლის განზრახვა და აღნიშნა, რომ ამ საკითხში აზერბაიჯანული მხარის თანხმობა არ ჰქონდა.
ევროპის საბჭოს ადამიანის უფლებათა კომისარი დუნია მიატოვიჩი სომხეთში ჩამოვიდა, ის ასევე იქნება აზერბაიჯანში, ეწვევა მყ-ს და ვიზიტის შედეგებზე განცხადებას მოამზადებს. ერევანში გამართულ პირველ შეხვედრაზე სომხეთის ადამიანის უფლებათა დამცველმა ანაჰიტ მანასიანმა კომისარს წარუდგინა მრავალი საკითხი, რომლებიც დაკავშირებულია მთიანი ყარაბაღიდან იძულებით დევნილთა უფლებებთან, რომლებიც დაფიქსირდა ფაქტების დამდგენი სამუშაოების შედეგად. მთიან ყარაბაღში იძულებით გადაადგილებულ პირთა დაბრუნების საკითხზე მსჯელობის კონტექსტში, დამცველმა წარმოადგინა ფაქტები აზერბაიჯანის მიერ გამოვლენილი და წახალისებული ანტისომხური პოლიტიკის შესახებ.
სრ-ს ადამიანის უფლებათა დამცველმა ხაზგასმით აღნიშნა, რომ აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების ყოფნა სუვერენულ ტერიტორიაზე ადამიანის უფლებების დაცვისა და გარანტიის თვალსაზრისით ძალიან შემაშფოთებელია.
ვიზიტის ფარგლებში კომისრის ყურადღების ცენტრში იქნება კონფლიქტის მსხვერპლთა ადამიანის უფლებებთან დაკავშირებული სიტუაცია. ჰაკარის ხიდის დახურვის შემდეგ მან რამდენჯერმე მოუწოდა, აღედგინათ თავისუფალი გადაადგილება ლაჩინის დერეფნით, პატივი ეცათ მთიან ყარაბაღში მცხოვრებთა უფლებებისთვის და უზრუნველყოფილიყო მთიანი ყარაბაღის მშვიდობიანი მოსახლეობის უსაფრთხოება. ჩაეწერა სიტუაცია, მაგრამ ბაქოს თანხმობა არ მიუღია.
ახლა მიატოვიჩს აქვს ამის შესაძლებლობა.
ერთი შეხედვით, ეს ვიზიტი ერთ-ერთ რეგულარულ ვიზიტს შეიძლება მივაკუთვნოთ, მაგრამ მიატოვიჩის წინა განცხადებების გათვალისწინებით, საერთაშორისო ექსპერტი დავით კარაპეტიანი გარკვეულ დასკვნებს აკეთებს.
„ამ პიროვნებას აზერბაიჯანის ხელისუფლება პერსონა ნონ გრატად მიიჩნევს მისი გულწრფელი საუბრის გამო. ასეთი ადამიანის ვიზიტი და დასკვნა უნდა დაფასდეს, მაგრამ პრაქტიკაში, ადგილზე პოზიტიური ნაბიჯების მოლოდინი არ უნდა გვქონდეს. ჩვენ ძირითადად მოვისმენთ კითხვებს, რომლებიც ეხება მყ-ის სომხების უფლებებს. ერთადერთი სასიხარულო, რისი თქმაც შემიძლია, არის ის, რომ საერთაშორისო თანამეგობრობას შორის არის კონსენსუსი მყ-ის სომხების საცხოვრებელ ადგილებზე დაბრუნებაზე, მათი ქონების მართვაზე და ეს მისასალმებელია“.
საერთაშორისო ექსპერტის თქმით, ევროსაბჭოს ადამიანის უფლებათა კომისარი დუნია მიატოვიჩი მნიშვნელოვან განცხადებებს გააკეთებს მყ სომხების უფლებების დაცვასთან დაკავშირებით, მაგრამ ამ ეტაპზე ვიზიტს მთიან ყარაბაღში არსებითი მნიშვნელობა არ ექნება, ისევე როგორც გაეროს მისიის ვიზიტი მყ-ში მაშინ, როდესაც მყ-ში აღარ იყვნენ ყარაბაღელები.
„თუ საუბარია სტეფანაკერტში ჩასვლაზე და ადამიანის უფლებათა საკითხების წამოწევაზე, მაშინ ის საკითხია, რომელი ხალხის უფლებებზე ისაუბრებენ, თუ იქ 3 ათეული სომეხიც კი არ არის. რა ფუნქციას შეასრულებს ის არცახში, თუ იქ სომხები არ არიან? ალიევმა არ უარყო არც გაეროს და არც აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის წინადადებები, თქვა: მოვიდნენ და ნახონ, რომ სომხებმა ნებაყოფლობით დატოვეს ტერიტორია და არა ძალის გამოყენების შედეგად“.
საზოგადოებრივი ორგანიზაცია „თანაბარი უფლებებისთვის“ ხელმძღვანელი გაიანე აბრაჰამიანი ფეისბუქის პოსტით გამოეხმაურა გაეროს მისიის ვიზიტს და დამკვირვებლების მოხსენებას აბსურდული უწოდა.
„გაეროს უახლეს სისულელეებს თუ ძალიან მოკლედ შევაჯამებ, ნათქვამია, რომ ეთნიკური წმენდა არ არის, რადგან სკოლებს და საავადმყოფოებს არ ესროლეს… ანუ სახლების ცეცხლის წაკიდება, ბავშვების დახოცვა, 9 თვის შიმშილობა საკმარისი არ არის, 21-ე საუკუნეში გვამების გროვა უნდა ენახათ, რომ მხოლოდ მაშინ გაეხილათ მოსყიდვით დაბრმავებული თვალები“.
რა განცხადებას გააკეთებს ევროპის საბჭოს ადამიანის უფლებათა კომისარი დუნია მიატოვიჩი, ერთ კვირაში გავიგებთ, როდესაც დაასრულებს ვიზიტს და მოამზადებს დასკვნას. დავით კარაპეტიანის აზრით, ამან შესაძლოა გავლენა იქონიოს ბრიუსელში თვის ბოლოს დაგეგმილ ფაშინიან-ალიევის მოლაპარაკებებზე, რასაც ის მნიშვნელოვნად მიიჩნევს სამხრეთ კავკასიაში ევროკავშირის სპეციალური წარმომადგენლის ტოივო კლაარის ვიზიტის გათვალისწინებით, რადგან ჩემი თანამოსაუბრის თქმით, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ ეს უკანასკნელი ბრიუსელში დაგეგმილი მოლაპარაკებების წინ დაბალანსებულ პოზიციას გამოხატავს.
