ე.წ. „ზანგეზურის დერეფანმა“ სომხეთის ტერიტორიით რატომ დაკარგა აზერბაიჯანისთვის მიმზიდველობა? რა ზეწოლა ხდება?

ბოლო დღეებში აზერბაიჯანულმა მხარემ თითქოს შეიცვალა რიტორიკა და ოფიციალურ დონეზე გაკეთებული განცხადებებით ხაზს უსვამს, რომ მათთვის საინტერესო აღარ არის ე.წ. „ზანგეზურის დერეფანი“.

პოლიტოლოგი არტაშეს ხალათიანი „ჰაიკაკან ჟამანაკ“-თან საუბარში აღნიშნავს, რომ ეს ყველაფერი ირანის უკომპრომისო პოზიციისა და პალესტინა-ისრაელის კონფლიქტის წინსვლის შედეგია.

მისი თქმით, თურქეთსა და აზერბაიჯანს აქვთ ამ პირობებში რესურსების კონცენტრაციის პრობლემა და ასეთ გეოპოლიტიკურ პირობებში ისინი აღმოჩნდნენ ორაზროვან მხარეზე. „ერთი მხრივ, მჭიდრო კავშირებია ისრაელთან, მეორე მხრივ, თურქეთის პრეზიდენტის სურვილი გახდეს მუსლიმური სამყაროს ლიდერი, მეორე მხრივ, აზერბაიჯანის ნეიტრალური, მაგრამ პროისრაელური პოზიცია და ამ კონტექსტში ,,ზანგეზურის დერეფნის“ საკითხი ქვემდებარეა მათთვის ამ დღის წესრიგის საკითხის მეშვეობით“.

პოლიტოლოგის აზრით, ამ საკითხში დასავლეთის სამხედრო და პოლიტიკური მხარდაჭერა არ უნდა იყოს უგულებელყოფილი, განსაკუთრებით სიუნიქის მიმართულებით. ეს არის ის გარემოებები, რამაც ხელი შეუწყო აზერბაიჯანის ამბიციების მიტოვებას, მაგრამ სანამ აზერბაიჯანული მხარე უარს ამბობს სამშვიდობო ხელშეკრულების ხელმოწერაზე, ჩნდება ეჭვი, რომ იგი ელოდება შესაფერის შესაძლებლობას თავისი აგრესიული პოლიტიკის განსახორციელებლად.

„აზერბაიჯანის მიერ „ზანგეზურის დერეფნის“ მიმზიდველობის დაკარგვა, თუნდაც ის გამოთქმა, რომ სომხეთმა მათ არასწორად გაუგო ამ მხრივ, ეს ყველაფერი შენიღბული პოლიტიკაა, საყოფაცხოვრებო საუბარი, რომელიც უბრალოდ ხაზს უსვამს, რომ აზერბაიჯანის მიზნები დამარცხებულია, ჩაიშალა დიპლომატიურ-პოლიტიკური ლაშქრობა და უკან იხევენ სიმღერით“, – ამბობს ხალათიანი.

უკრაინის ომის შედეგად აშკარად დასუსტებული რუსეთიც სიფრთხილეს იჩენს აზერბაიჯანის მიმართ. პოლიტოლოგი ხაზს უსვამს, რომ ახლა რუსეთს არ აქვს პოტენციალი, რამე დააკისროს სომხეთს. „სომხეთს სურს 9 ნოემბრის დოკუმენტის განეიტრალება და რუსეთი ცდილობს აღადგინოს ეს დოკუმენტი, არღვევს ყველა წესს, რათა მოსთხოვოს სრ-ს პრორუსული და პროაზერბაიჯანული პუნქტების სრული შესრულება. ამ კონტექსტში, მე ვფიქრობ, რომ რუსეთის დიპლომატიურ ძალისხმევას და მისიას, გამოჩნდეს შუამავლად სომხეთ-აზერბაიჯანის ურთიერთობებში, აგრესიული ამბიციები ექნება სომხეთის მიმართ“.

თუმცა, ხალათიანის თქმით, ამ ყველაფრის გათვალისწინებით, არ შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ აზერბაიჯანი არ მოახდენს სამხედრო ოპერაციის ან ახალი ესკალაციის პროვოცირებას სომხეთის წინააღმდეგ უახლოეს მომავალში, შესაძლოა, ერთი წლის შემდეგაც კი.

რაც შეეხება „ზანგეზურის დერეფანს“, ასე ვთქვათ, ალტერნატიულ გზას, რომელიც ირანის ტერიტორიაზე გაივლის და რომლის სამშენებლო სამუშაოები აზერბაიჯანულმა და ირანულმა მხარეებმა უკვე დაიწყეს, ეს უკანასკნელი მიიჩნევს, რომ ეს შეიძლება იყოს სომხეთზე ზეწოლის ახალი გზა.

„ახალი სამშენებლო და სამხედრო საფორტიფიკაციო ნაგებობების მშენებლობას ზანგელანში, სომხეთის მიმდებარე აზერბაიჯანულ ტერიტორიებზე შორსმიმავალი მიზნები აქვს. სომხეთის წინააღმდეგ პირველი შესაძლო თავდასხმის შემთხვევაში, ეს შეიძლება მნიშვნელოვანი საშუალებები იყოს. ირანთან გზას ეკონომიკური მნიშვნელობა ექნება, სომხეთის შემთხვევაში კი ეს მნიშვნელობა სხვაა. გზა მუსულმანური სამყაროსკენ. ასეთ შემთხვევაში შეიძლება მივიღოთ სომხეთის ახალი ტიპის ბლოკადა, არც ომი და არც მშვიდობა. უახლოეს მომავალში ან ომი გვექნება, ან სამშვიდობო ხელშეკრულება“, – ამბობს ის.