სომხეთზე თავდასხმის განზრახვის შესახებ ცნობებს საერთაშორისო საზოგადოებამ ყურადღება უნდა მიაქციოს – ექსპერტები
ამ უახლოეს დღეებში ლემკინის გენოციდის პრევენციის ინსტიტუტის განცხადებები აზერბაიჯანის სომხეთში შეჭრის შესაძლებლობის შესახებ მრავალი ანალიზის საფუძველს იძლევა. ამ საკითხს შეეხო აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტის კი. ამ თემაზე „ამერიკის ხმის“ კითხვაზე, სახელმწიფო დეპარტამენტის წარმომადგენელმა განაცხადა, რომ ვაშინგტონი მტკიცედ უჭერს მხარს სომხეთის სუვერენიტეტსა და ტერიტორიულ მთლიანობას და კიდევ ერთხელ ადასტურებს, რომ ამ სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული მთლიანობის ნებისმიერი დარღვევა სერიოზულ შედეგებს გამოიწვევს.
გრძელვადიან პერსპექტივაში სომეხი ექსპერტები აზერბაიჯანის მხრიდან მორიგი აგრესიის შესაძლებლობას არ გამორიცხავენ, თუმცა დღეებსა და კვირებზე საუბარი პროპაგანდისტულ განცხადებად მიაჩნიათ.
ძალიან ხშირად კეთდება გარკვეული განცხადებები მოცემულ ქვეყანაში განწყობის გასარკვევად, ამბობს პოლიტოლოგი ჰრანტ მიქაელიანი, რომელიც მიუთითებს უახლოეს დღეებში და კვირებში „ლემკინის გენოციდის პრევენციის ინსტიტუტის“ წითელ (უმაღლეს) გაფრთხილებაზე აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე აზერბაიჯანის შემოჭრის შესაძლებლობის შესახებ განცხადებაზე.
ამის საპასუხოდ, აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტი რეაგირებს სწრაფად. „სომხეთის ტერიტორიული მთლიანობის ნებისმიერი დარღვევა სერიოზულ შედეგებს მოიტანს“.
„ფორმალურად, ეს სწორი განცხადებაა, მაგრამ საკითხავია, რამდენი და რა ინსტრუმენტები აქვს სახელმწიფო დეპარტამენტს აზერბაიჯანის თავდასხმის აღსაკვეთად? მე არ ვარ დარწმუნებული, რომ ასეთი ინსტრუმენტები არსებობს, ან თუ არსებობს, არ მგონია, რომ მათი სრულყოფილად გამოყენება მოხდეს. ასე რომ, ეს განცხადება კარგ ფონს ქმნის, მაგრამ შინაარსობრივად პრობლემურია“.
სახელმწიფო სამინისტროს პასუხში ასევე ნათქვამია, რომ ისინი იმედოვნებენ, რომ მათი მოწოდება ძალის გამოყენების წინააღმდეგ იგნორირებული არ იქნება, რადგან მუდმივად აკვირდებიან სიტუაციას. ასევე ხაზგასმულია, რომ სომხეთი შეერთებული შტატების ახლო პარტნიორი და მეგობარია და ისინი შეეცდებიან სომხეთის ხელისუფლებასთან ერთად იმუშაონ სომხეთის პოლიტიკური და ეკონომიკური უსაფრთხოების გასაძლიერებლად.
პოლიტოლოგი არა პოღოსიანი ამ ამერიკულ რიტორიკაში აშკარა ცვლილებას ამჩნევს, მას იაჩნია, რომ
„ეს არის გარკვეული ცვლილება რიტორიკაში, თუ შევადარებთ წინა გაფრთხილებებს. ყველა წინა რეაქცია ეფუძნებოდა მხარეებზე თანასწორობის პრინციპს, ან თუნდაც კონტექსტი ასეთი იყო. ახლა ჩვენ ვხედავთ მიზანმიმართულ შეფასებას. რამდენად შორს წავა, ძნელი სათქმელია, მაგრამ ბოლოდროინდელი რეალობისა და ირანის განცხადების გათვალისწინებით, რომ ისლამური სამყარო უნდა გაერთიანდეს ისრაელის წინააღმდეგ პალესტინელი ხალხის უფლებების დასაცავად, ვფიქრობ, ამასაც სხვა მნიშვნელობა აქვს, იმ გაგებით, რომ გაფრთხილებაა აზერბაიჯანისთვის, რომ ეს ქვეყანა არ შეიძლება იყოს ასეთი კოალიციის წევრი“.
ლემკინის ინსტიტუტი ხედავს აზერბაიჯანში პოტენციური შემოჭრის გენოციდად გადაქცევის დიდ რისკს. იგი ხაზს უსვამს იმ ფაქტს, რომ აზერბაიჯანს დიდი ხანია სურდა გარკვეული ამბიციების რეალიზება სამხრეთ სომხეთის სიუნიქის რეგიონის მიმართულებით.
პოლიტოლოგი არა პოღოსიანი ხედავს ესკალაციის რისკს, მაგრამ ასევე არ გამორიცხავს, რომ ირანის ზეწოლის ქვეშ აზერბაიჯანი დარჩეს პანისლამიზაციის სფეროში და წავიდეს ისრაელის წინააღმდეგ, რაც შემაკავებელი ნაბიჯია ბაქოსთვის, რათა ეს უკანასკნელი არ მონაწილეობს სხვა ექსტრატერიტორიულ პროცესებში. ყოველ შემთხვევაში, თუ სომხეთზე თავდასხმა მოხდება, საკითხავია, რა ფასს გადაიხდის ბაქო ამაში და რამდენად შორს წავა აშშ თავის ქმედებებში აზერბაიჯანული ხელყოფის თავიდან ასაცილებლად.
პოლიტოლოგი ჰრანტ მიქაელიანი, საუბრისას ლემკინის ინსტიტუტის მიერ სომხეთზე თავდასხმის ალბათობაზე რამდენიმე დღეში ან კვირაში, აღნიშნავს, რომ გრძელვადიან პერსპექტივაში ასეთი სცენარი არ უნდა იყოს გამორიცხული, მაგრამ დღევანდელი ვითარების შესახებ მკაფიო პროგნოზის გაკეთება შეუძლებელია. თუმცა, იმის გათვალისწინებით, რომ მსოფლიოს ყურადღება ისრაელ-პალესტინისა და რუსეთ-უკრაინის ომებზეა გამახვილებული, შესაძლებელია ბაქომ ისარგებლოს შემთხვევით და შეტევაზე გადმოვიდეს. ასეთ შემთხვევაში არ არის სწორი იმედის ქონა, რომ საერთაშორისო თანამეგობრობა გამოიქცევა ჩვენს დასახმარებლად.
„ომის ალბათობის მეთოდოლოგია ძალიან ხშირად არ არის ზუსტი, ანუ რთულია გამოთვლა, მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ ომის საშიშროება არ არსებობს. რასაც მე ვამბობ არის ის, რომ ომის საფრთხე შეიძლება იყოს ან არ იყოს უახლოეს კვირებში. ასე რომ, მიუხედავად იმისა, შეიძლება განხორციელდეს თუ არა თავდასხმა კვირების, თვეების ან წლების განმავლობაში, სომხეთის მთავარი სტრატეგია საგარეო პოლიტიკის სფეროში უნდა იყოს არ დაუშვას ეს თავდასხმა და დიახ, საერთაშორისო საზოგადოების ყურადღება უნდა იყოს ცენტრში. მე უბრალოდ არ მჯერა ამ შემთხვევაში საერთაშორისო თანამეგობრობის ქმედებების“.
პოლიტოლოგი ასევე ხაზს უსვამს თავდასხმისთვის ხელსაყრელი ამინდის პირობების არსებობას. როგორც წესი, მსგავსი ქმედებები გაზაფხულზე ან ადრე შემოდგომაზე ხდება, ამბობს ჩემი თანამოსაუბრე და ფიქრობს, რომ აზერბაიჯანს ჯერ კიდევ დაკავებულია იმის მონელებით, რაც არცახში მოხდა.
