სომხეთი არ მიიღებს მონაწილეობას კუხო-ს საბჭოს მორიგ სესიაში და იმედოვნებს, რომ ეს გადაწყვეტილება სტრუქტურაში გაგებით იქნება მიღებული. საპარლამენტო უმრავლესობის შეფასებით, ოფიციალური ერევანი ადეკვატურად ეხმაურება სტრუქტურის მიერ მიღებულ პოზიციას, საპარლამენტო ოპოზიციის აზრით, ეს პოზიცია სხვაგვარად არ შეიძლება იყოს კვალიფიცირებული, გარდა პოლიტიკური დემარშისა. აღსანიშნავია, რომ გადაწყვეტილება ევროპული მიმართულებით მიღწეული წარმატებების ფონზე მიიღება და კვლავ ააქტიურებს საუბრებს პოლიტიკური ვექტორის შეცვლაზე.
ლუკაშენკომ დაურეკა ფაშინიანს და უარი მიიღო. ოფიციალური ინფორმაციით, სატელეფონო საუბარი ბელარუსის პრეზიდენტის ინიციატივით შედგა.
23 ნოემბერს მინსკში კუხო საბჭოს სხდომა გაიმართება. სომხეთის პრემიერ-მინისტრმა და ბელორუსის პრეზიდენტმა განიხილეს მასთან დაკავშირებული საკითხები, თუმცა ფაშინიანმა აცნობა ლუკაშენკოს, რომ ის ვერ მიიღებს მონაწილეობას ამ სხდომაში და იმედი გამოთქვა, რომ კუხო-ს პარტნიორები გაგებით მოეკიდებიან გადაწყვეტილებას. მწიფდება თუ არა მკვეთრი გადაწყვეტილებების მიღების აუცილებლობა ამ უსაფრთხოების სტრუქტურაში სომხეთის წევრობის საკითხზე? ეროვნული ასამბლეის ევროპასთან ინტეგრაციის მუდმივმოქმედი კომიტეტის თავმჯდომარე არმან ეღოიანი აცხადებს, რომ გადაწყვეტილების საფუძველია სომხური მხარის უკმაყოფილობებია სტრუქტურასთან.
„თქვენ იყენებთ შეფასების სიტყვებს: „ურთიერთობის გააყინვა“, „გააუმჯობესება“, „გაუარესება“. რამდენი წლის განმავლობაში, 2021 წელს სომხეთის სუვერენულ ტერიტორიაზე თავდასხმით დაწყებული, კუხო-სადმი ჩვენი მიმართვისა და მასზე არაადეკვატური რეაგირების შემდეგ, ჩვენ არაერთხელ გამოვთქვით ჩვენი უკმაყოფილება ამ სტრუქტურის საქმიანობაზე. თუ ერთ, ორ, ხუთ სესიაში არ მივიღეთ მონაწილეობა, მეექვსე ნაბიჯით უნდა დავტოვოთ ეს სტრუქტურა? ის საკითხები, რომლებიც აღინიშნა, ამ ქცევით შესაბამისობაშია. დანარჩენი თქვენი ლოგიკაა, თქვენი ვარაუდია, შენი აზრია“.
დეპუტატი გვთავაზობს თითოეული ეტაპის პრობლემები ამ ეტაპზე იქნეს განხილული. რა მოხდება ერთი წლის შემდეგ გადაწყვეტილების კუთხით, ძნელი საპროგნოზოა.
კრემლი წუხს, რომ სომხეთის პრემიერ-მინისტრი ნიკოლ ფაშინიანი არ აპირებს მონაწილეობას კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაციის საბჭოს სხდომაში. რუსეთის პრეზიდენტის ვლადიმერ პუტინის პრესმდივანმა დიმიტრი პესკოვმა მედიასთან საუბრისას აღნიშნა, რომ მათ ესმით, რომ ყველა სახელმწიფოს მეთაურს შეუძლია ჰქონდეს საკუთარი სამუშაო გრაფიკი, საკუთარი გარემოებები, მაგრამ მიაჩნიათ, რომ ასეთი შეხვედრები ქმედებების კოორდინაციის კარგი შესაძლებლობაა.
საპარლამენტო ოპოზიციისთვის გაუგებარია სომხეთის პოზიცია კუხო-ს საბჭოს სხდომაზე უარის თქმის შესახებ. ფრაქცია „სომხეთის“ წევრი არმენ რუსტამიანი სერიოზულ საფრთხეებს ხედავს.
„უკვე აშკარაა, რომ მეოთხე შემთხვევაა, რომ პირველი პირით არ მონაწილეობენ. და ეს ძნელია სხვანაირად აღწერო, გარდა „დემარშისა“. აქ უფრო მეტად საუბარია ბანაკის შეცვლაზე, იმ დროს, როცა აშკარა კონფლიქტია რუსეთსა და დასავლეთს შორის. ჩვენ ეს კონფლიქტი ჩვენს ტერიტორიაზე გადმოგვაქვს და ამას დამანგრეველი შედეგები მოჰყვება სომხეთისთვის. რუსებს აქვთ გამონათქვამი: лес лес рубят — щепки летят. ახლა ჩვენ არ აღმოვჩნდეთ ამ щепки-ის მდგომარეობაში. დიდი გეოპოლიტიკური საკითხი წყდება“.
დსთ-ს, კუხო-სა და ეაეკ-ს პლატფორმებზე სომხეთის მაღალჩინოსნების არყოფნა განიხილება როგორც პოლიტიკური ვექტორის შეცვლის მცდელობა. ამასობაში ოფიციალურ ერევანს ამაზე არ უსაუბრია, მეტიც, საკითხის მსგავს ფორმულირებას ყოველთვის უარყოფდა. ამ შემთხვევაში რით საბუთდება კუხო-ს, დსთ-ის და ეაეკ-ის სტრუქტურებთან სომხეთის დაძაბულობის ზრდა ევროპული მიმართულებით დათბობის ფონზე? არმან ეღოიანი ამას კომპლემენტარობის პოლიტიკით ხსნის.
„დღეს მსოფლიოში ისეთი ვითარებაა, რომ რომელიმე სახელმწიფოს უსაფრთხოების არქიტექტურა ერთ კომპონენტზე არ არის დამოკიდებული. ეს არის კომპონენტების ერთობლიობა. უსაფრთხოების ეს კომპონენტი ძალიან მრავალფენიანია. სომხეთ-ევროკავშირის ურთიერთობების შინაარსის გაფართოება ჩვენი უსაფრთხოების არქიტექტურის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი კომპონენტია, ამასთან ყველა სფეროში, ეკონომიკური, სავაჭრო მიმოქცევიდან ლოჯისტიკურამდე, რაც ასევე ძალიან მნიშვნელოვანია“.
ამასთანავე, არმან ეღოიანი დასძენს, რომ სომხეთის ევრაზიული ეკონომიკური კავშირიდან გასვლის ინიციატივა არ არსებობს. ხოლო ევროკავშირთან ასოცირების პროცესში ამჟამად მიმდინარე შეთანხმების იმპლემენტაციის ფაზაში ვართ, რომელიც საგზაო რუქის მიხედვით 2026 წელს უნდა დასრულდეს, გარდა 1-2 კომპონენტისა, რომელიც 2027 წლისთვის არის დაგეგმილი.
სომხეთის აშკარა უთანხმოება რუსეთის ფედერაციასთან ასევე დაკავშირებულია 2020 წლის 9 ნოემბრის განცხადების მე-9 პუნქტის ინტერპრეტაციასთან. რუსეთის მტკიცებით, მათ უნდა გააკონტროლონ აზერბაიჯანის ნახიჩევანთან დამაკავშირებელი გზა სომხეთის ტერიტორიის გავლით, სომხეთი კი პირიქით აცხადებს და უკვე შექმნა სპეციალური სტრუქტურა სრ ეუს-ში, რომელიც ამ ფუნქციას შეასრულებს. არმან ეღოიანი არ ადასტურებს ჭორებს, რომ სომხეთი შეეცდება გააუქმოს განცხადების მე-9 პუნქტი, რომელსაც მხარეები განსხვავებულად განმარტავენ.
„ეს შეიძლება ბევრ სხვადასხვა რამეს ნიშნავდეს, მაგრამ ეს ნამდვილად არ ნიშნავს ერთს. ეს არ ნიშნავს ექსტრატერიტორიულ დერეფანს. ეს არ ნიშნავს ამას.”
სამთავრობო დეპუტატის თქმით, სამთავრობათაშორისო კომისიაში 9 ნოემბრის განცხადების მე-9 პუნქტით გათვალისწინებული ინფრასტრუქტურის სპეციფიკაზე მსჯელობა გრძელდება. ეღოიანის თქმით, პოლიტიკურ დისკუსიებს შედეგი ჯერ არ გამოუღია.
