ბაქოს არ სჭირდება სამშვიდობო შეთანხმება, დოკუმენტის ხელმოწერა გადაიდება. ექსპერტი
მიუხედავად იმისა, რომ ბოლო პერიოდში ხაზგასმით აღინიშნა სომხეთ-აზერბაიჯანის სამშვიდობო ხელშეკრულების გაფორმების შესაძლებლობა, ექსპერტთა წრეებში ამ მხრივ ოპტიმიზმი არ შეინიშნება.
“გაურკვევლობა”. ეს არის ის, რაც დღეს ირკვევა სომხეთ-აზერბაიჯანის ურთიერთობების მოწესრიგების პროცესში, დარწმუნებულნი არიან ექსპერტები.
პოლიტოლოგი რობერტ ღევონდიანი სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის წლის ბოლომდე სამშვიდობო ხელშეკრულების გაფორმებას შესაძლებლად არ მიიჩნევს. ასევე ნაკლებად სავარაუდოა, რომ მსგავსი დოკუმენტი მომავალ წელს გაფორმდეს. 2024 წელსაც რომ მოხდეს დოკუმენტის ხელმოწერა მსოფლიოში საარჩევნო პროცესებით განპირობებული, ის არ იქნება ყოვლისმომცველი, დარწმუნებულია პოლიტოლოგი.
„სიტუაცია გართულებულია და არ ვფიქრობ, რომ უახლოეს მომავალში ხელმოწერა შესაძლებელი იყოს. თუმცა, მეორეს მხრივ, უნდა აღინიშნოს, რომ მომავალი წელი არჩევნების წელია როგორც აშშ-ში, ასევე რუსეთის ფედერაციაში და უკრაინაში, და შესაძლოა, ერთ-ერთმა ძალაუფლების ცენტრმა გადაწყვიტოს გარკვეული დივიდენდების მოგება ხელმოწერის საფუძველზე თუნდაც შიდა ველზე და ზეწოლა მოახდინოს, მაგრამ არც ამ საკითხშია ყველაფერი ასე ცალსახა. შესაძლოა ამ ზეწოლამ იმუშაოს, შეიძლება არა. თუმცა უნდა გავითვალისწინოთ კიდევ ერთი გარემოება, რომ თუნდაც რამე გაფორმდეს, თუ არა ამ წლის ბოლომდე, მაგრამ მომდევნო წლის განმავლობაში, ეს ყველა პრობლემას ვერ მოაგვარებს, ეს იქნება რაღაც ურთიერთგაგების ან საგზაო რუკის მაგვარი რამ”.
ბოლო დროს სომხური მხარე ხშირად საუბრობს წლის ბოლომდე კონტრაქტის გაფორმების შესაძლებლობაზე. ამის შესახებ რეგულარულად კეთდება განცხადებები. ბოლოს ამან გააჟღერა სრ უსაფრთხოების საბჭოს მდივანმა არმენ გრიგორიანმა საზოგადოებრივი ტელევიზიისთვის მიცემულ ინტერვიუში. მან განაცხადა, რომ სომხეთი მზადაა გააგრძელოს მოლაპარაკებები აზერბაიჯანთან და ხელი მოაწეროს სამშვიდობო შეთანხმებას წლის ბოლომდე. გრიგორიანმა ისაუბრა სომხეთის მზადყოფნაზე, გააგრძელოს მოლაპარაკებები ბრიუსელის პლატფორმაზე ან თუ ეს შესაძლებელია ვაშინგტონში და იმედი გამოთქვა, რომ ასეთი შეხვედრა გაიმართება. უს-ს მდივანმა განმარტა, რომ ამ პლატფორმებზე იყო მკაფიო წინადადებები. თუმცა, ცხადია, რომ ალიევი უარს ამბობს დასავლურ პლატფორმებზე მოლაპარაკებებზე. ის გრანადაში არ წავიდა და 31 ოქტომბერს ბრიუსელში შეხვედრაზეც უარი თქვა.
რობერტ ღევონდიანი: „აზერბაიჯანს ამჟამად არ აქვს მოტივი ხელი მოაწეროს ამ შეთანხმებას, რადგან მან მოიგო, რაღაც მეტი მიიღო, სომხეთის ხარჯზე და რას მისცემს მას ამ დროს ხელშეკრულების ხელმოწერა, ვფიქრობ, ეს არაფერს. სომხეთს კი მიეცემა და ამიტომაც აზერბაიჯანი შეძლებისდაგვარად გააჭინაურებს“.
აზერბაიჯანალოგმა ტათევ ჰაირაპეტიანმა „რადიოლურთან“ საუბარში ასევე განმარტა, რომ ბაქოს დოკუმენტი არ სჭირდება, განსაკუთრებით წლის ბოლომდე.
„რადგან ევროპული ფორმატები ორიენტირებულია სამშვიდობო ხელშეკრულების ხელმოწერაზე და ყველას აქვს ილუზია, რომ თუ ალიევი „მოაგვარებს“ ყარაბაღის საკითხს, მაშინ სამშვიდობო ხელშეკრულების ხელმოწერა შეუფერხებელი იქნება, მაგრამ ყველაფერი საწინააღმდეგოს უჩვენებს: აზერბაიჯანის დღევანდელი ხელმძღვანელობას, როგორც არასდროს, არ აინტერესებს არცერთი დოკუმენტის ხელმოწერა, რადგან ყოველ ჯერზე, როცა ის ძალის გამოყენებას, ეთნიკურ წმენდას, აგრესიულ პრაქტიკას ახორციელებს, ამ რეალობის პირობებში, მას არ აქვს ინტერესი საბუთებით შეიბოჭოს“.
სამხედრო ოპერაციების ალბათობას პოლიტოლოგი რობერტ ღევონდიანიც ნაკლებად სავარაუდოს თვლის, რადგან სომხეთმა ამ წლის განმავლობაში გადადგა ნაბიჯები, რამაც შეიძლება გავლენა მოახდინოს სიტუაციაზე და თავიდან აიცილოს სამხედრო აგრესია.
„ბოლო ერთი წლის განმავლობაში სიტუაცია შეიცვალა და დრო ჩვენს სასარგებლოდ მუშაობს, რადგან სომხეთი ამრავალფეროვნებს თავის სამხედრო შესაძლებლობებს, ჩვენ უკვე გვაქვს სამხედრო ტექნიკა საფრანგეთიდან, არის სამხედრო ტექნიკა ინდოეთიდან სომხეთში. ასევე არის სხვა მიმართულებებიც, რომლებშიც სრ-ს შეუძლია მუშაობა, კერძოდ, შეგახსენებთ, რომ სრ თავდაცვის მინისტრი იმყოფებოდა არაბეთის გაერთიანებულ საემიროებში და ეს დივერსიფიკაცია საშუალებას მისცემს სრ-ს აღადგინოს სამხედრო ბალანსი აზერბაიჯანთან. თუ დროზე ვსაუბრობთ, აზერბაიჯანისთვის საუკეთესო დრო სომხეთზე თავდასხმისთვის ან ომის დასაწყებად ეს იყო 2023 წელი. როდესაც სრ-ს ჯერ კიდევ არ ჰქონდა აღდგენილი თავისი შესაძლებლობები.
ექსპერტი მიუთითებს ოპტიმიზმის საფუძვლებზე და ახსენებს ზესახელმწიფოებში მოახლოებულ არჩევნებსაც, რაც ასევე შეიძლება იყოს შემაკავებელი ბაქოსთვის.
