ირანოლოგი ებრაჰიმ რაისის ტრაგიკული გარდაცვალების შემდეგ სომხეთ-ირანის ურთიერთობებში მნიშვნელოვან ცვლილებებს არ პროგნოზირებს
მიუხედავად იმისა, რომ პრეზიდენტის ებრაჰიმ რაისის მმართველობის დროს სომხეთ-ირანის ურთიერთობებში მხარეებს გაცილებით ღრმა თანამშრომლობა ჰქონდათ, ირანის ისლამური რესპუბლიკის საგარეო და საშინაო პოლიტიკა ვითარდება ქვეყნის სულიერი ლიდერის თანხმობითა და ნებართვით. ანუ ამას საუკეთესოდ ახორციელებს ქვეყნის პრეზიდენტი. აქედან გამომდინარე, შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ სომხეთ-ირანის ურთიერთობებში მნიშვნელოვანი ცვლილებები არ იქნება.
Armenpress-თან საუბარში მსგავსი მოსაზრება გამოთქვა ირანისოლოგმა გოჰარ ისკანდარიანმა, დაახასიათა რა სომხეთ-ირანის ურთიერთობები ირანის ისლამური რესპუბლიკის პრეზიდენტის ებრაჰიმ რაისის მმართველობის დროს და ისაუბრა რა ორ ქვეყანას შორის ურთიერთობების სამომავლო შესაძლო განვითარებასა და მოლოდინებზე, ვერტმფრენის ავარიის შედეგად ირანის პრეზიდენტისა და საგარეო საქმეთა მინისტრის დაღუპვის შემდეგ.
ირანელმა ექსპერტმა საჭიროდ ჩათვალა იმის დაფიქსირება, რომ პრეზიდენტ რაისს ურთულესი პერიოდი ჰქონდა რეგიონული უსაფრთხოების კუთხით.
„უკანასკნელი არცახის ომის შემდეგ ის ჩაერთო რეგიონში მშვიდობის დამყარების, სომხური და ასევე ირანის ინტერესების გამოხატვით, რაც ერთმანეთს დაემთხვა. ეს იყო ამ ინტერესების დაჟინებით დაცვის დრო. კარგად გვახსოვს, რომ ებრაჰიმ რაისი, ირანის სულიერი ლიდერი, ისევე როგორც საგარეო საქმეთა მინისტრი აბდოლაჰიანი ნათლად აცხადებდნენ, რომ საზღვარი ირანსა და სომხეთს შორის ისტორიული საზღვარია და ეს მათთვის წითელი ხაზია (რედ. ირანის ისლამური რესპუბლიკა) და რომ ისინი არ შეეგუებიან საზღვრების არანაირ ცვლილებას“, – აღნიშნა გოჰარ ისკანდარიანმა.
მან სამწუხაროდ აღნიშნა, რომ ირანის პრეზიდენტი ებრაჰიმ რაისი არასოდეს ყოფილა სომხეთში და შეახსენა, რომ, მიუხედავად ამისა, იგი არაერთხელ შეხვდა სომხეთის პრემიერ-მინისტრ ნიკოლ ფაშინიანს სხვადასხვა საერთაშორისო პლატფორმებზე, რა დროსაც ირანულმა მხარემ არაერთხელ განაცხადა, რომ მზად არის დარჩეს თავისი პოლიტიკის ერთგული.
„აქ ერთი ძალიან მნიშვნელოვანი რამაც უნდა დავაფიქსიროთ, რომ რაისის მმართველობის დროს სომხეთ-ირანის ეკონომიკური თანამშრომლობა მნიშვნელოვნად განვითარდა. ანუ წინა ზღურბლთან შედარებით მატება გვქონდა და ირანსა და სომხეთს შორის იყო აქტიური თანამშრომლობა ეკონომიკურ სფეროში. ცნობილი გახდა, რომ სომხეთსა და ირანს შორის ასევე შენდება მეორე ხიდი, მხარეების სავაჭრო ბრუნვის გასაზრდელად. სწორედ ბატონ რაისის მმართველობის დროს ახალი იმპულსი შეიძინა ჩრდილოეთ-სამხრეთის პროექტში სომხეთის მიერთების პოლიტიკამ“, – აღნიშნა ირანელმა ექსპერტმა სომხეთ-ირანის ეკონომიკურ ურთიერთობებზე საუბრისას.
მან ყურადღება გაამახვილა იმ მნიშვნელოვან ფაქტზე, რომ ირანის რესპუბლიკამ არაერთხელ განაცხადა, რომ სომხეთმა უნდა ითამაშოს მთავარი როლი როგორც ჩრდილოეთ-სამხრეთის პროექტში, ასევე სპარსეთის ყურის შავ ზღვასთან დაკავშირების პროექტში.
„ჩვენ ნათლად დავინახეთ, რომ ირანის ამჟამინდელ ხელისუფლებას კარგად ესმოდა, რომ არცახის ბოლო ომის შემდეგ რეგიონში ცვლილებები ხდება და მცდელობაა, რომ შემცირდეს როგორც ირანის, ისე სომხეთის პოზიციები რეგიონში, ორივე ქვეყნის ინტერესების გვერდის ავლით. ამიტომ, ვითარების ძალიან ფხიზელი შეფასებით, მიღებული იქნა გადაწყვეტილება სომხურ-ირანული ურთიერთობების კიდევ უფრო გაძლიერების შესახებ“, – განაცხადა ისკანდარიანმა.
ებრაჰიმ რაისის ტრაგიკული გარდაცვალების შემდეგ ირანში მოსალოდნელ შიდაპოლიტიკურ პროცესებზე, ირანელმა ექსპერტმა დეტალურად განმარტა, რომ ირანის ისლამური რესპუბლიკის კონსტიტუციის 131-ე მუხლის მიხედვით, რომელიც კონკრეტულად არის გათვალისწინებული პრეზიდენტის გარდაცვალების შემთხვევაში, ირანის ან მისი ხანგრძლივი ავადმყოფობის შემთხვევაში, ქვეყნის მართვის პროცესს პირველი ვიცე-პრეზიდენტი იღებს.
„დღეს უკვე განიხილება ეს საკითხი და ვიცე-პრეზიდენტმა, ბატონმა მოჰამედ მოჰბერმა უნდა განახორციელოს ეს პროცესი. გარდა ამისა, კონსტიტუციის თანახმად, პირველმა ვიცე-პრეზიდენტმა, მეჯლისის თავმჯდომარემ და სასამართლო სისტემის ხელმძღვანელმა ერთობლივად უნდა მოაწყონ ახალი საპრეზიდენტო არჩევნები ირანში 50 დღის ვადაში. და ამ დროს არჩეული პრეზიდენტი უნდა დაამტკიცოს ირანის სულიერმა წინამძღოლმაც, რის შემდეგაც არჩეული პრეზიდენტი უნდა შეუდგეს მის სრულ საქმიანობას“, – ამბობს ირანოლოგი.
დავით მამიანი
