სამხრეთ კავკასიაში ევროკავშირის სპეციალურმა წარმომადგენელმა ტოივო კლაარმა სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის ბოლო დროს განვითარებულ მოვლენებზე და ურთიერთობების მოგვარების თაობაზე მიმდინარე მოლაპარაკებების გააქტიურებაზე მიუთითა, რომ ამ საკითხში წვლილი ევროკავშირმაც შეიტანა.
ასეთი მოსაზრება ევროკავშირის სპეციალურმა წარმომადგენელმა JamNews-თან ინტერვიუში გააჟღერა.
მან აღნიშნა, რომ ბოლო წლებში ერევანსა და ბაქოს შორის განვითარებული მოვლენებისა და განვითარებების სურათი განსხვავებული იყო, რადგან იყო ძალადობითა და უდანაშაულო მსხვერპლით სავსე ბევრი სიტუაციები, ასევე უფრო მხიარული.
„2020 წლის 44-დღიანი ომი, სხვადასხვა შეიარაღებული შეტაკებები და ფართომასშტაბიანი სამხედრო ოპერაციები, ვითარება ლაჩინის დერეფნის ირგვლივ და, რაც არანაკლებ მნიშვნელოვანია, 2023 წლის სექტემბერში ყარაბაღის სომხების მასობრივი გადასახლება იყო ყველაზე რთული სიტუაციები, რომლებთანაც გამკლავება მომიწია.
ყოველთვის მემახსოვრება საუბრები, რომელიც მქონდა ამ ძალადობის მსხვერპლებთან და ისტორიები, რომლებიც მოვისმინე ადამიანებისგან, რომლებმაც ნახეს მსგავსი გაჭირვება 1990-იან წლებში.
ამავდროულად, პოზიტიური მოვლენებიც იყო. ბაქოსა და ერევანს შორის დიალოგი გააქტიურდა, რაშიც, ვფიქრობ, ევროკავშირმაც თავისი წვლილი შეიტანა. “მიმდინარეობს მოლაპარაკებები სამშვიდობო შეთანხმების დასასრულებლად”, – ხაზგასმით აღნიშნა კლაარმა.
სომხეთ-აზერბაიჯანის მოლაპარაკებებში ევროკავშირის შუამავლობის მცდელობებზე მითითებით, ტოივო კლაარმა შენიშნა, რომ ამ კონტექსტში, 2020 წლის ომამდე, ევროკავშირს გაცილებით ნაკლებად თვალსაჩინო როლი ჰქონდა და ევროკავშირის ამოცანა იყო მთავარი საერთაშორისო ფორმატის მხარდაჭერა მინსკის ჯგუფისა და მისი თანათავმჯდომარეების ძალისხმევით.
კლაარმა თქვა, რომ 2020 წლის ომის შემდეგ, ევროკავშირმა დაიწყო უფრო მნიშვნელოვანი როლის თამაში, ძირითადად მხარეების მოთხოვნით, რაც დასრულდა მაღალი დონის სამმხრივი შეხვედრებით ევროპის საბჭოს პრეზიდენტ შარლ მიშელს, სომხეთის პრემიერ მინისტრს ნიკოლ ფაშინიანს და აზერბაიჯანის პრეზიდენტ ილჰამ ალიევს შორის.
მან გამოთქვა მოსაზრება, რომ ზემოაღნიშნულმა შეხვედრებმა, სხვა საერთაშორისო აქტორების ძალისხმევის გარდა, მისცა ორ ლიდერს აუცილებელი პლატფორმა, რათა მიაღწიონ საერთო გაგებას სამშვიდობო ხელშეკრულების, დემარკაციისა და დელიმიტაციის, რეგიონული ეკონომიკური და სატრანსპორტო კავშირების ხელახალი გახსნის და ჰუმანიტარულ საკითხებზე.
„2021 წლის 14 დეკემბრიდან 2023 წლის 15 ივლისამდე ბრიუსელში გაიმართა ლიდერთა ექვსი შეხვედრა, ბევრი მაღალი დონის სატელეფონო საუბარი და ჩვენ ასევე მოვაწყვეთ უსაფრთხოების მრჩეველთა შეხვედრები აქ“, გაიხსენა ევროკავშირის სპეციალურმა წარმომადგენელმა და დასძინა, რომ ერევანსა და ბაქოში და უფრო ფართო რეგიონში მის ვიზიტებთან ერთად ევროკავშირმა ხელი შეუწყო ისეთი ჩარჩოს შექმნას, რომლითაც ლიდერებმა შეძლეს საგარეო საქმეთა მინისტრების, ვიცე-პრემიერების და სხვა ძირითადი აქტორების დონეზე წარმართონ შემდგომი მოლაპარაკებები.
მისი თქმით, ბოლო თვეებში სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის დიალოგმა კონკრეტული დადებითი შედეგი გამოიღო.
„ევროკავშირი მიესალმა ყველა ამ განვითარებას, იქნება ეს 2023 წლის 7 დეკემბრის ერთობლივი განცხადება დაკავებულთა გათავისუფლების და COP29-ის შესახებ, თუ 2024 წლის 19 აპრილის დემარკაციისა და დელიმიტაციის შესახებ ახლახან დადებული შეთანხმებები და მათი შემდგომი განხორციელება.
ეს უკანასკნელი ეფუძნება საერთო გაგებას, რომელიც ადრე მიღწეული იყო ჩვენი მონაწილეობით, მაგალითად, 1991 წლის ალმა-ატას დეკლარაციის მიღება, როგორც საფუძველი ორმხრივი საზღვრის დელიმიტაციისთვის“, – თქვა ტოივო კლაარმა და ხაზგასმით აღნიშნა, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ბოლო დროს მხარეებს შორის უფრო მეტი იყო ორმხრივი შეხვედრები, ევროკავშირი მზადაა კვლავ აიღოს შუამავლის როლი, როცა მხარეები ამ საკითხით მიმართავენ.
