სომეხი სამხედრო ტყვეების საკითხი სავსეა შედეგებით აზერბაიჯანის რეპუტაციისთვის. France 24:
COP29-ის წინ, აზერბაიჯანის მაჩვენებლები ადამიანის უფლებათა სფეროში საკამათოა. 2023 წლის სექტემბერში მთიანი ყარაბაღის ალყამ და ბრძოლებმა გამოიწვია მოსახლეობის იძულებითი გადაადგილება, რასაც სომხური მხარე „ეთნიკურ წმენდად“ მიიჩნევს, იტყობინება France 24.
იმ დროს სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს ყოფილმა პროკურორმა ლუის მორენო ოკამპომ აზერბაიჯანის აგრესია ყარაბაღის მშვიდობიანი მოსახლეობის წინააღმდეგ „გენოციდად“ შეაფასა.
მან განაცხადა, რომ ლაჩინის დერეფნის ბლოკადა, რომელიც ითვლება ერთადერთ კავშირად მთიანი ყარაბაღის სომხებსა და გარე სამყაროს შორის, არის სისტემა, რომელიც შეიქმნა ამ ეთნიკური ჯგუფის განადგურების მიზნით.
ოკამპოს ღრმა რწმენით, კლიმატის ცვლილებასა და „გენოციდს“ შორის კავშირი უდაოა. ორივე რეგულირდება საერთაშორისო კონვენციებით, რომლებიც სათანადოდ არ არის აღსრულებული.
COP29-ის წინ, მორენო ოკამპომ ჩაატარა კამპანია მთიანი ყარაბაღიდან 23 სომეხი პატიმრის უკანონო დაკავების შესახებ, მათ შორის ყოფილი პრეზიდენტების არკადი ღუკასიანის, ბაკო საჰაკიანისა და არაიკ ჰარუთიუნიანის, აგრეთვე ქველმოქმედისა და ბიზნესმენის რუბენ ვარდანიანის შესახებ საზოგადოებრივი აზრის ჩამოყალიბების კამპანია.
ყოფილი პროკურორი მორენო ოკამპო აღნიშნავს, რომ COP29 არის შესაძლებლობა საერთაშორისო თანამეგობრობისთვის ზეწოლა მოახდინოს აზერბაიჯანზე ადამიანის უფლებათა დაცვის საკითხებში.
მოსახლეობის გადასახლების შემდეგ მთიანი ყარაბაღი უდაბნოა. მორენო ოკამპოს სჯერა სომეხი მოსახლეობის დაბრუნების შესაძლებლობის, თუმცა მიიჩნევს, რომ აზერბაიჯანის მიერ ყარაბაღელი მძევლების დაკავება მკაფიო გზავნილია. „მთიან ყარაბაღში რომ დაბრუნდნენ, სომხებს იგივე მტკივნეული ბედი ელის“.
ქვეყნების ფართო სპექტრი ითხოვდა სომეხი პატიმრების გათავისუფლებას.
ცოტა ხნის წინ აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის პრესსპიკერის მოადგილემ ვედანტ პატელმა ისაუბრა სომეხ პატიმრებზე და ციხეებში ჰუმანური და ღირსეული მოპყრობის მნიშვნელობაზე. მან დაარწმუნა, რომ მისი ქვეყანა აგრძელებს მონაწილეობას სამხრეთ კავკასიის საქმეებში.
„ისინი არ არიან ომის ტყვეები. ისინი გენოციდის მსხვერპლნი არიან. აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტის ანგარიშები აზერბაიჯანში დამოუკიდებელი სასამართლო სისტემის არარსებობაზე მოწმობს. „ეს არის დიქტატურა. ციხეებში აწამებენ და კლავენ. აზერბაიჯანში პოლიტპატიმრების დიდი რაოდენობაა“, – ამბობს მორენო ოკამპო.
COP29-ის მოახლოებასთან ერთად, ბაქოს უფრო დიდი საერთაშორისო კონტროლი გაგრძელდება სომეხი სამხედრო ტყვეების საკითხთან დაკავშირებით, რაც სავსეა შედეგებით აზერბაიჯანის რეპუტაციაზე და საგარეო ურთიერთობებზე. ეს არა მხოლოდ განიმარტება, როგორც გადამწყვეტი მომენტი კლიმატის პრობლემების მოგვარებისადმი ერთგულების გამოვლენის თვალსაზრისით, არამედ რეგიონში ადამიანის უფლებების მიმართ ქცევის შეცვლის თვალსაზრისითაც.
