აზერბაიჯანის მიმართ საერთაშორისო საზოგადოების პოლიტიკის ერთ-ერთი ქვაკუთხედი უნდა გახდეს არცახის მოსახლეობის უსაფრთხო დაბრუნების საკითხი – გაგიკ ბაღუნცი
არცახის რესპუბლიკის ეროვნული ასამბლეის სპიკერის მოვალეობის შემსრულებელმა გაგიკ ბაღუნცმა განცხადება გაავრცელა, სადაც ის მიესალმება საერთაშორისო სისხლის სამართლის სასამართლოს პირველი მთავარი პროკურორის, ლუის მორენო ოკამპოს მიერ დაწყებულ საინფორმაციო კამპანიას.
განცხადებაში კონკრეტულად ნათქვამია:
„არცახის რესპუბლიკის ეროვნული ასამბლეა მიესალმება სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს პირველი მთავარი პროკურორის, ლუის მორენო ოკამპოს მიერ დაწყებულ საინფორმაციო კამპანიას, რომელიც ორგანიზებულია გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის ჩარჩო კონვენციის მხარეთა კონფერენციის 29-ე სესიის წინ. (“COP29”). კამპანიის მიზანია მასპინძელი ქვეყნის, აზერბაიჯანის მიერ ადამიანის უფლებების სისტემატური და უხეში დარღვევების შესახებ ცნობიერების ამაღლება. ის ასევე მიზნად ისახავს პან-სომხური და საერთაშორისო ძალისხმევის გაერთიანებას აზერბაიჯანის მიერ უკანონოდ დაკავებული სომეხი მძევლების დაუყოვნებლივ გათავისუფლებისთვის.
2023 წლის სექტემბერში, აზერბაიჯანის მიერ განხორციელებული გენოციდისა და არცახის სრული დეპოპულაციის შემდეგ, საერთაშორისო თანამეგობრობის (მათ შორის სომხეთის) თანხმობა მოეწყოს ასეთი პრესტიჟული ღონისძიება ბაქოში, ჩადენილი დანაშაულებისთვის პასუხისმგებლობის დღის წესრიგის მკაფიო ფორმულირების გარეშე. ამ სახელმწიფოს მიერ და მათი შედეგების აღმოფხვრა დამატებით საფუძველს ქმნის აზერბაიჯანის შემდგომი აგრესიისა და ქცევის დაუსჯელობისთვის.
2020 წლის სექტემბრიდან, აზერბაიჯანის მიერ არცახის წინააღმდეგ გაჩაღებული გენოციდური აგრესიის შედეგად, არა მხოლოდ მთელი არცახის მოსახლეობა იძულებით გადაადგილდა, არამედ ბევრი სომეხი უკანონოდ არის დაკავებული ბაქოში. ისინი ექვემდებარებიან წამებას და უკანონო სასამართლო პროცესს ძირითადი უფლებების დაცვის გარეშე. ამ მძევლების, მათ შორის არცახის რვა ლიდერის, დაუყოვნებელი რეპატრიაცია აზერბაიჯანის საერთაშორისო ვალდებულებაა. ამ ვალდებულების თავიდან აცილებამ უნდა გამოიწვიოს შესაბამისი შედეგები.
ამ მნიშვნელოვანი მსოფლიო მოვლენის წინ, არცახის ხალხის უსაფრთხო და ღირსეული კოლექტიური დაბრუნების საკითხი აზერბაიჯანის მიმართ საერთაშორისო საზოგადოების პოლიტიკის ერთ-ერთ ქვაკუთხედად უნდა იქცეს. მანამდე კი არცახის მოსახლეობის სულიერი და კულტურული მემკვიდრეობის, სახელმწიფო და კერძო საკუთრების დაცვის საკითხი სასწრაფო ყურადღებას საჭიროებს, განსაკუთრებით მათი მასიური განადგურების პირობებში. აღსანიშნავია, რომ აღნიშნული დებულებები ნათლად არის ჩამოყალიბებული გაეროს მართლმსაჯულების საერთაშორისო სასამართლოს 2023 წლის 17 ნოემბრის ბრძანებაში, ასევე ცალკეული სახელმწიფოებისა და საერთაშორისო ორგანიზაციების განცხადებებში.
ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით და იმის გაცნობიერებით, რომ ეს თემები პრიორიტეტული უნდა იყოს სომხეთის რესპუბლიკის საგარეო პოლიტიკის დღის წესრიგში, მოვუწოდებთ მთელ მსოფლიოში სომხებს და არცახის მეგობრებს, აქტიურად დაუჭირონ მხარი დაწყებულ კამპანიას. გთხოვთ გამოიყენოთ ყველა ხელმისაწვდომი ინსტრუმენტი კამპანიის დასახული მიზნების მისაღწევად. ჩვენ დარწმუნებული ვართ, რომ ერთობლივი ძალისხმევით ჩვენ შეგვიძლია მივაღწიოთ სამართლიანობას და უზრუნველვყოთ ჩვენი ხალხის უფლებების დაცვა“.
