ირანის რჩევა რუსეთს ზანგეზურთან დაკავშირებით. ეს წარმოსახვითი დერეფანი არ შეიქმნება. Tasnim-ი
რუსეთის მაღალი რანგის ოფიციალური პირების მიერ ბოლო ხანებში გამოცხადებული პოზიცია ვლადიმერ პუტინის ბაქოში ვიზიტის შემდეგ სამხრეთ კავკასიის რეგიონში საკომუნიკაციო მარშრუტთან დაკავშირებით და მისი გამეორება ბოლო დღეებში მოითხოვს გარკვეული პრინციპებისა და ბაზების ცალსახად ხაზგასმას, რომლებიც ირანმა რეგიონის გეოგრაფიის შესახებ გამოაცხადა რუსეთის ოფიციალური პირებისთვის.
Tasnim-ის ცნობით, რუსეთის პრეზიდენტის, ვლადიმერ პუტინის ბაქოში ვიზიტის შედეგების შემდეგ, რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა სერგეი ლავროვმა პირველი არხის კომენტარში განაცხადა: „ჩვენ მომხრე ვართ ბაქოსა და ერევანს შორის რაც შეიძლება მალე დაიდოს სამშვიდობო ხელშეკრულება და მოიხსნას კომუნიკაციების ბლოკადა“.
მინისტრმა სომხეთის მთავრობას ამ გზაზე დაბრკოლება უწოდა და დასძინა. „სამწუხაროდ, რაც შეეხება სომხეთის სიუნიქის რეგიონს, სომხეთის ხელმძღვანელობა ახორციელებს სომხეთის პრემიერ-მინისტრის, ნიკოლ ფაშინიანის მიერ ხელმოწერილი შეთანხმების საბოტაჟს. ძნელი გასაგებია, რა აზრი აქვს ამ პოზიციას“.
რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის ამ პოზიციას მედიაში სხვადასხვა კომენტარი და სპეკულაციები მოჰყვა მოსკოვის სურვილის შესახებ, გახსნას დერეფანი სახელწოდებით „ზანგეზური“, რომელიც აზერბაიჯანის რესპუბლიკას ნახიჩევანს დაუკავშირებს სომხეთის ტერიტორიის გავლით და გახდება აღმოსავლეთ-დასავლეთის მარშრუტი.
ირანის მაღალჩინოსნებმა რუსეთის, აზერბაიჯანის რესპუბლიკის, სომხეთისა და თურქეთის ოფიციალურ პირებთან სხვადასხვა შეხვედრებზე განაცხადეს, რომ თეირანი არ ეთანხმება იმ დერეფანს, რომელიც გეოპოლიტიკურ ცვლილებებს მოიტანს საზღვრებსა და რეგიონში.
რუსეთის ამ პოზიციის მიმართ სენსიტიურობა გაიზარდა რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს პრესმდივნის მარია ზახაროვას ბოლო განცხადებების შემდეგ. თავის განცხადებაში მან თქვა, რომ ზანგეზურის დერეფანი არის მარშრუტი, რომელსაც შეუძლია აზერბაიჯანის ძირითადი ტერიტორია ნახიჩევანთან სომხეთის სიუნიქის გავლით დააკავშიროს. ზანგეზურის განბლოკვა აუცილებლად განიხილება სომხეთთან სამმხრივ სამშვიდობო მოლაპარაკებებზე და ცნობილია მოსკოვის პოზიცია ერევანსა და ბაქოს შორის ურთიერთობების განბლოკვის შესახებ.
„რუსეთის ფედერაციაში გამომდინარეობენ იქიდან, რომ შესაბამისი ხელშეკრულებები განხორციელდება ურთიერთშეთანხმებითა და ორმხრივად მისაღები პირობებით, რათა შეესაბამებოდეს როგორც სომხეთის, ისე აზერბაიჯანის, ასევე მეზობელი ქვეყნების, რუსეთის, ირანის და თურქეთის ინტერესებს“, – აღნიშნა დიპლომატმა.
მანამდე სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის საზღვრის დემარკაციის სამმხრივი კომისიის რუსმა თანათავმჯდომარემ, რუსეთის ფედერაციის ვიცე-პრემიერმა ალექსეი ოვერჩუკმა განაცხადა, რომ გზები უნდა იყოს იმ ქვეყნების სუვერენიტეტის ქვეშ, რომლითაც ისინი გადიან.
ირანის პოზიციის შესახებ კითხვაზე, ზახაროვამ ჟურნალისტებს განუცხადა. „ჩვენ დავინახეთ ირანული მხარის შეშფოთება ზანგეზურის დერეფანთან დაკავშირებით და ჩვენ უნდა მივმართოთ თეირანს განმარტებისთვის. მაგრამ მოსკოვის პოზიცია ამ შემთხვევაში სრულიად განსაზღვრულია. მიგვაჩნია, რომ ეს გადაწყვეტილება მისაღები უნდა იყოს სომხეთისთვის, აზერბაიჯანისთვის და რეგიონის მეზობლებისთვის“.
ეს პოზიცია ბაქოსა და ერევანს შორის 44-დღიანი ომის შემდეგ (2020 წლის 27 სექტემბერი – 11 ნოემბერი) მოსკოვის 2020 წ. ნოემბრის სამშვიდობო შეთანხმების მე-9 პუნქტის გამეორებაა. მე-9 პუნქტი მხარეებისგან მოითხოვს, შეწყვიტონ საკომუნიკაციო არხების ბლოკირება.
ბოლო დისკუსიების შემდეგ, ირანმა მიიღო დიპლომატიური ზომები რუსული მხარისთვის საჭირო გზავნილის გადასაცემად და მოჯთაფა დემირჩილუმ, ირანის საგარეო საქმეთა მინისტრის თანაშემწემ, ევრაზიის საკითხებში მთავარმა დირექტორმა, თეირანში რუსეთის ელჩი (ალექსეი დედოვი) დაიბარა. ირანის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ მას ნოტა წარუდგინა და აღნიშნა ქვეყნების ეროვნული სუვერენიტეტის, ტერიტორიული მთლიანობისა და ორმხრივი ინტერესების პატივისცემა კავკასიაში სტაბილური მშვიდობისა და რეგიონული თანამშრომლობის გარანტიისთვის.
ინფორმირებული წყაროების ცნობით, რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს ირანის ელჩმა რუსეთშიც აცნობა ირანის პროტესტი ბოლო პოზიციის გამო.
ზოგადად, რუსეთის ხელისუფლებას რამდენიმე მომენტი უნდა შევახსენოთ.
პირველი, რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ გააკეთა განცხადებები, რომლებიც ეწინააღმდეგება ირანის მოლოდინებს. რუსები ირანელი მაღალჩინოსნების მეშვეობით კარგად არიან ინფორმირებულნი ირანის მკაფიო პოზიციის შესახებ, რომლის მიხედვითაც ირანის ისლამური რესპუბლიკა ეწინააღმდეგება ნახიჩევანს აზერბაიჯანთან დამაკავშირებელ ყოველგვარ დერეფანს, როგორიცაა ზანგეზური და ა.შ. ამიტომაც არის ეს პოზიცია გასაკვირი.
მეორეც, მოსკოვის ხელისუფლებას მშვენივრად ესმის, რომ ირანის ისლამური რესპუბლიკა, როგორც დამოუკიდებელი ქვეყანა, რომელსაც აქვს მკაფიო და მარტივი პოზიცია რეგიონში, განსაკუთრებით სამხრეთ კავკასიის უმცირეს მოვლენებთან დაკავშირებით, ყოველთვის ეწინააღმდეგება ამერიკას, დასავლეთს და ყველას, ვინც ეძებენ ჰეგემონიას, ხოლო მოვლენები ისლამური რევოლუციის შემდეგ ადასტურებენ თეირანის სტრატეგიას გლობალურ ხულიგნებთან დაპირისპირებაში.
მესამე, ირანი არ მიიღებს რაიმე ცვლილებას საზღვრებში და საზღვრის უსაფრთხოების ნებისმიერ ცვლილებას ქვეყნის რომელიმე ნაწილში.
მეოთხე, სამხრეთ კავკასიის ნებისმიერი ქვეყნის უსაფრთხოების წესებს და გეოპოლიტიკურ პოზიციას არ აქვს უპირატესობა სხვაზე. მაშ, რატომ ფიქრობენ ჩვენი რუსი მეგობრები, რომ სომხეთთან პრობლემების მოსაგვარებლად ზანგეზურის დერეფანი უნდა გამოიყენონ?
მეხუთე, როცა მოსკოვი უკრაინასთან ომის ცხელ მომენტშია, ამერიკელებს სურთ სამხრეთ კავკასიისკენ გზის გახსნა, როგორც გველი ნატოს კანქვეშ. მაგრამ ირანის ისლამური რესპუბლიკა ნატოსა და აშშ-ის წინააღმდეგ მთელი ძალით დგას, ამიტომ აშშ-ის პრეზიდენტის ჯო ბაიდენის ადმინისტრაციამ განაცხადა, რომ ეს არის ერთადერთი დაბრკოლება ზანგეზურის დერეფნის გახსნის გზაზე.
რუსეთმა ყურადღება უნდა მიაქციოს იმასაც, რომ ზანგეზურის დერეფნის საკითხში, როცა ეს ქვეყანა უკრაინული საკითხით არის დაკავებული, ირანი და განსაკუთრებით მისი სულიერი ლიდერი მარტოდმარტო წინ აღუდგა თავმოყვარე პარტიების ექსცესებს, განსაკუთრებით დასავლურს. და არ მისცა მათ ხელყოფის საშუალება.
რატომ აცხადებს ამას რუსეთი ახლაც, როცა ირანმა მკაფიოდ დააფიქსირა თავისი პოზიცია და ეს არის ირანის მკაფიო პოზიციის დასტური ამ საკითხთან დაკავშირებით, გასაკვირი კითხვაა.
მეექვსე, ორი ქვეყნის ხელისუფლება ემზადება სტრატეგიული ურთიერთობების დასამყარებლად და ეს ირანის ისლამური რესპუბლიკის ნების ნიშანია. კითხვა, რომელზეც ყურადღება გაამახვილეს რუსეთის მაღალჩინოსნებმა, განსაკუთრებით ამ ქვეყნის პრეზიდენტმა ვლადიმერ პუტინმა.
ირანის ისლამური რესპუბლიკის მაღალჩინოსნებთან ვლადიმირ პუტინის ძალზე მნიშვნელოვანი და აშკარა შეთანხმებების გათვალისწინებით და ორ ქვეყანას შორის სტრატეგიული ურთიერთობების დამყარების მნიშვნელობის გათვალისწინებით, გასაკვირია რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს ეს პოზიცია. როგორც ჩანს, „სტრატეგიული ურთიერთობების“ პრაქტიკული მნიშვნელობა რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ ხელახლა უნდა განსაზღვროს.
მეშვიდე, ახლა იქმნება შთაბეჭდილება, რომ რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრო არასწორია და ფიქრობს, რომ მის ინტერესებშია სომხეთთან პრობლემის გადაჭრა ილუზიური ზანგეზურის დერეფნის გამოყენებით, რომელიც ირანის წინააღმდეგობის გამო ნამდვილად არ შეიქმნება.
შეგახსენებთ, რომ ზანგეზურის დერეფნის გახსნა ნიშნავს ირანის ევროპისკენ მიმავალი ერთ-ერთი კარიბჭის დახურვას და ირანის ისლამური რესპუბლიკის მეზობლების 15-დან 14-მდე შემცირებას.
„სტრატეგიული ურთიერთობების“ კონცეფციის მიხედვით, რომლისკენაც ისწრაფვიან ირანი და რუსეთი, ასეთი ტაქტიკური ნაბიჯები ეწინააღმდეგება სტრატეგიული ურთიერთობების საფუძვლებს.
ბოლო მომენტი ისაა, რომ, დიდი ალბათობით, თუ მათ სურთ გახსნან რაღაც “ზანგეზურის დერეფანი” ან სხვა დერეფანი, დასავლელები აუცილებლად დაუპირისპირდებიან და შემდეგ ეს კონფლიქტი შექმნის ღელვის ახალ კერას ირანის ძალიან მგრძნობიარე ჩრდილო-დასავლეთ საზღვარზე. .
თუ რომელიმე ქვეყანას ჰგონია, რომ შეუძლია თავისი პრობლემების გადაჭრა საზღვრებს გარეთ, სხვათა ხარჯზე წაქეზებისა და კონფლიქტების ახალი ფრონტის გახსნით, მაშინ მსოფლიო არსად არ იქნება უსაფრთხო და სამყარო უწყვეტ ქაოსში იქნება.
