ექსპერტები აღნიშნავენ, რომ გააქტიურდა დისკუსია სომხეთსა და ნატოს შორის სამხედრო თანამშრომლობის გაღრმავების, თავდაცვის რეფორმების, ასევე რეგიონული უსაფრთხოების გაძლიერების შესახებ.
1 ოქტომბერს ნატოს გენერალური მდივნის პოსტი მარკ რუტემ დაიკავა და შეცვალა იენს სტოლტენბერგი, რომელიც ალიანსს 2014 წლიდან ხელმძღვანელობდა. ბოლო ორი წლის განმავლობაში გაიზარდა სომხეთის ჩართულობა ნატოს ოპერაციებში, განსაკუთრებით კოსოვოში განთავსებულ სამშვიდობო მისიაში.
ნატოს საპარლამენტო ასამბლეის ყოველწლიურ სესიაზე, რომელიც 21-26 ნოემბერს კანადაში გაიმართება, ასევე გაეგზავნება სომხეთის ეროვნული ასამბლეის დელეგაცია თავდაცვისა და უსაფრთხოების საკითხთა მუდმივმოქმედი კომიტეტის თავმჯდომარის ანდრანიკ ქოჩარიანის ხელმძღვანელობით.
სომხეთმა განაცხადა, რომ ერევანი დაინტერესებულია ნატოსთან თანამშრომლობის გაღრმავებით, ამასთან, ხაზგასმით აღნიშნა, რომ სომხეთის დღის წესრიგში ამ დროისთვის ნატოში გაწევრიანების საკითხი არ დგას.
თუმცა, საერთაშორისო ექსპერტი გურგენ სიმონიანი მიიჩნევს, რომ ნატოში გაწევრიანება შეესაბამება სომეხი ხალხის უსაფრთხოების საჭიროებებს. ექსპერტი დარწმუნებულია, რომ საკითხი სტრატეგიული მნიშვნელობისაა. ეწინააღმდეგება მოსაზრებებს, რომ ჩრდილოატლანტიკური ალიანსი, როგორც უსაფრთხოების სისტემა, სრულად ვერ დააკმაყოფილებს სომხეთის მოლოდინებს, საერთაშორისო ექსპერტი გამოთქვამს რწმენას:
„ასეთი რამ არ არსებობს. ნატო ღიაა და აქ ეს სომეხი ხალხის სასიცოცხლო ინტერესებით კი არ არის განპირობებული, არამედ ნატოს საკუთარი ინტერესებით. ჩვენ ვცხოვრობთ ძალიან მნიშვნელოვან და გადამწყვეტ რეგიონში და ამ თვალსაზრისით, სომხეთი თავისი უნიკალურობითა და ცივილიზაციური მახასიათებლებით, თავად ჩრდილოატლანტიკური უსაფრთხოების სისტემისთვის ის მნიშვნელოვან აქტორად მიიჩნევა“.
ნატო მიესალმება სომხეთის წვლილს კოსოვოს ძალებში, სომხეთის ნატოს პარტნიორობის 30 წლის იუბილესთან დაკავშირებით, წერს სამხრეთ სამეზობლოში ნატოს სპეციალური წარმომადგენელი ხავიერ კოლომინა X-ში 5 ოქტომბერს.
ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაციის ახლადდანიშნული ხელმძღვანელის პირობებში, სომხეთი მოელის საერთო ღირებულებებზე დაფუძნებული პარტნიორობის გაძლიერებას უფრო უსაფრთხო და მშვიდობიანი მომავლის უზრუნველსაყოფად, წერს სომხეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი არარატ მირზოიანი თავის X მიკრობლოგში და ულოცავს ა მარკ რუტეს. ეს უკანასკნელი ნიდერლანდების პრემიერ-მინისტრი იყო და მას სომეხი ხალხის მიმართ მეგობრული დამოკიდებულება აქვს, იხსენებს საერთაშორისო ექსპერტი გურგენ სიმონიანი „რადიოლურთან“ საუბარში.
„მისი მმართველობის წლებში, ნიდერლანდებმა საკმარისი დიპლომატიური და პოლიტიკური მხარდაჭერა გაუწია სომხეთის რესპუბლიკას და ასევე ის დაგვეხმარა თავისი პოზიციით ჩვენს მძიმე რეალობაში. ბუნებრივია, ახლა რუტე ვერ შეცვლის თავის რწმენას, როგორც ნატოს გენერალური მდივანი. უფრო მეტიც, ჩრდილოატლანტიკური უსაფრთხოების ალიანსის ორგანიზაცია, როგორც წესი, იმყოფება ყველა ამ რეგიონში, ასევე კავკასიის ქედის სამხრეთით და როგორც რეგიონის ავანგარდი სახელმწიფო, ჩრდილოატლანტიკური უსაფრთხოების ალიანსი წარმოდგენილი იქნება რეგიონში საფრანგეთის სახით“.
სიმონიანი მანიპულაციურად მიიჩნევს განცხადებებს, რომ ნატოს წევრ ქვეყნებს შორის ჩვენს რეგიონში პრიორიტეტი თურქეთს აქვს მინიჭებული. ეს ასე არ არის, ხაზს უსვამს საერთაშორისო ექსპერტი და განმარტავს, რომ ჩრდილოატლანტიკური უსაფრთხოების სისტემაში ავანგარდი საფრანგეთია.
„მე ვფიქრობ, რომ პერსპექტივები გაიხსნება, თუ სომხეთის რესპუბლიკა წარმართავს სწორ პოლიტიკას, მაგრამ მე ამას ვერ ვამჩნევ სომხეთის რესპუბლიკის სამხედრო-პოლიტიკური ხელმძღვანელობის კონტექსტში. ისინი ახორციელებენ რეგიონალისტურ პოლიტიკას, მაგრამ თუ თანაბარ პოლიტიკას მიჰყვებოდნენ, დანამდვილებით შეგვიძლია ვთქვათ, რომ სომხეთ-ნატოს ურთიერთობებს აქვს ტენდენცია და ასევე აქვს შესაძლებლობა და ეს შესაძლებლობა დღესაც შენარჩუნებულია, ბევრად უფრო შორს წავიდეს და გაიხსნას ბევრად უფრო ფართო თანამშრომლობის სფერო”.
2-5 ოქტომბერს ნატოს საერთაშორისო სამხედრო შტაბის გენერალური დირექტორი, გენერალ-ლეიტენანტი იანუშ ადამჩაკი სომხეთს ეწვია და შეხვედრები გამართა სომეხ სამხედროებთან და მაღალჩინოსნებთან. განიხილეს სამხედრო თანამშრომლობის გაღრმავების, თავდაცვის რეფორმების, რეგიონული უსაფრთხოების საკითხები. ნატოს წარმომადგენლებმა ასევე ხაზი გაუსვეს მზადყოფნას გააგრძელონ პარტნიორობის განვითარება სომხეთთან. ეს მეტად პერსპექტიულია ჩვენთვის, ფიქრობს საერთაშორისო ექსპერტი გურგენ სიმონიანი.
„უნდა გავითვალისწინოთ, რომ ყოფილი უსაფრთხოების სისტემა აღარ არსებობს და დიდი ხანია არ არსებობდა. როგორც ჩანს, ეს ყველამ ჩვენს კანზე ვიგრძენით 2020 წელს და მას შემდგომი მოვლენების კონტექსტში. ახლა შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ჩრდილოატლანტიკური უსაფრთხოების სისტემის უზენაესობის დამკვიდრება სხვადასხვა რეგიონში და უკვე რეალობაა დღეს“.
ამ ბოლო ხანებში სომხეთმა და ნატომ გასული წლის სექტემბერში ერთობლივი სამხედრო წვრთნები ჩაატარეს სახელწოდებით „არწივი პარტნიორი 2023“. ეს წვრთნა სომხეთის მე-12 სამშვიდობო ბრიგადასთვის გაიმართა. მიზანი იყო სომხეთის მხარდაჭერა ნატოს პარტნიორობა მშვიდობისთვის პროგრამის სტანდარტების დაკმაყოფილებაში თავდაცვის სფეროში თანამშრომლობის ხელშეწყობისა და სომხეთის სამხედრო მზადყოფნის გაუმჯობესების გზით საერთაშორისო ოპერაციებისთვის.
ზოგიერთი ექსპერტი ხაზს უსვამს ამ სამხედრო წვრთნების მნიშვნელობას და ლაპარაკობს იმ მომენტში სომხეთსა და რუსეთს შორის არსებულ დაძაბულობაზე. ექსპერტებმა ასევე შენიშნეს, რომ სომხეთმა სამხედრო წვრთნები დაიწყო თავისი მრავალვექტორული პოლიტიკის დემონსტრირებით და ნატოსთან და დასავლეთთან კავშირების გაძლიერებით. ეს მნიშვნელოვანი იყო რეგიონული უსაფრთხოების თვალსაზრისითაც, რადგან ეს ოპერაცია აზერბაიჯანთან ხანგრძლივი კონფლიქტის პირობებში მიმდინარეობდა.
