კმაყოფილი, იმედიანი, ფრთხილი, დაინტერესებული, მხარდამჭერი. უახლესი გზავნილები სომხურ-აზერბაიჯანული კონტაქტების შესახებ

ვაშინგტონი და ბაქო კმაყოფილები არიან, სომხეთს იმედი აქვს, პარიზი მხარს უჭერს, პორტუგალია დაინტერესებულია, მოსკოვი ფრთხილია. დამოკიდებულების ეს გამოვლინებები დაკავშირებულია სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის ბოლოდროინდელ კონტაქტებთან და მშვიდობისკენ გადადგმულ ნაბიჯებთან. მაგრამ არის ასევე “მაგრამ”. ოფიციალური ერევანი, როგორც ბოლო ნიუანსები, დეტალების გარეშე საუბრობს საბოლოოდ დაუზუსტებელ 1-2 პუნქტზე, ბაქო კი არ მალავს, რომ სომხეთის კონსტიტუციასთან დაკავშირებით აქვს დათქმები. მრავალმხრივი პოლიტიკური განცხადებების შეჯერებისას შეიძლება დავასკვნათ, რომ ყველაზე მწვავე უთანხმოება ამ მხრივ არის.

ვაშინგტონი კმაყოფილია სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის ბოლოდროინდელი კონტაქტებითა და დაფიქსირებული შედეგებით. აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის სპიკერმა მეთიუ მილერმა შეაქო აშშ-ს სახელით დემარკაციის რეგულაციის რატიფიცირება თავის X მიკრობლოგზე გამოქვეყნებულ პოსტში. ამერიკელმა დიპლომატმა ეს მიიჩნია სიგნალად იმისა, რომ პროგრესი მდგრადი დიალოგით არის შესაძლებელი. მილერმა ხაზგასმით აღნიშნა, რომ ამერიკული მხარე მხარს უჭერს მხარეთა ძალისხმევას სტაბილური, ღირსეული მშვიდობის მისაღწევად რეგიონში უსაფრთხოებისა და კეთილდღეობისთვის.

ბაქომ ასევე კმაყოფილებით ისაუბრა ურთიერთობების ნორმალიზაციის პროცესზე. აზერბაიჯანის საგარეო საქმეთა მინისტრმა ჯეიჰუნ ბაირამოვმა „სამშვიდობო ხელშეკრულებასთან“ დაკავშირებით მოლაპარაკებების პროცესში დაფიქსირებულ პროგრესზე ისაუბრა გაერთიანებული სამეფოს ევროპის, ჩრდილოეთ ამერიკისა და საზღვარგარეთის ტერიტორიების სახელმწიფო მინისტრთან, სტივენ დოუტთან. მაგრამ ბაირამოვმა კვლავ ისაუბრა „მაგრამ“ და სრ კონსტიტუცია კიდევ ერთხელ წარმოადგინა დაბრკოლებად.

იმავდროულად, სომხეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა პარლამენტში კიდევ ერთხელ განაცხადა, რომ აზერბაიჯანის პრეტენზიები ამ თემაზე უსაფუძვლოა. მტკიცე და მკაფიო მტკიცებულებად არარატ მირზოიანმა წარმოადგინა საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება, რომლითაც დაფიქსირდა, რომ ალმა ატას დეკლარაციის საფუძველზე საზღვრის დემარკაცია სრულად შეესაბამება სრ კონსტიტუციას. ეს ყველა შესაძლო შეშფოთებას აქრობს, განაცხადა მირზოიანმა. სადემარკაციო კომისიების რეგულაცია კი, რომელიც მხარეებმა რამდენიმე დღის წინ მოახდინეს, ჯერ არ შესულა ძალაში, ხაზგასმით აღნიშნა მირზოიანმა.

„უახლოეს მომავალში, ფაქტობრივად, მხარეები ოფიციალურად გამოაცხადებენ რეგულაციის ძალაში შესვლას, რის შემდეგაც უკვე 2024 წლის ამ დარჩენილ პერიოდში და 2025 წელს, იმედია, და ამ მომენტში ხელშემშლელს არაფერს ვხედავ, დემარკაციაზე მუშაობა გაგრძელდება“.

საფრანგეთი ასევე მხარს უჭერს სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის საზღვრის დელიმიტაციის საკითხში მიღებულ პრინციპებსა და ზოგად პროცესს. ამის შესახებ რამდენიმე დღის წინ დაადასტურა სომხეთში საფრანგეთის ელჩმა ოლივიე დეკოტინიმ.

„ჩვენ მხარს ვუჭერთ დელიმიტაციის პროცესს, რომელიც ორ ქვეყანას შორის დაიწყო და ეს უნდა მოხდეს ალმა ატას დეკლარაციის საფუძველზე, რაზეც მხარეები შეთანხმდნენ“.

თუმცა, საფრანგეთის ელჩმა სასაზღვრო ზონებში ვიზიტისას სერიოზული პრობლემებიც აღნიშნა. კერძოდ, მან ნერქინ ჰანდის უსაფრთხოების საკითხებზე ისაუბრა.

„უბრალოდ ვუყურე და დავინახე რა ხდებოდა. რეგიონის ნაწილი აზერბაიჯანს აქვს აღებული, ჩვენ ამას ვხედავთ და ეს მდგომარეობა მოსახლეობას დიდ სირთულეს უქმნის. ფაქტობრივად, არსებობს შეტევების ხელახლა დაწყების რისკი. არის ყოველდღიური პრობლემები, მოსახლეობას აქვს წყლის პრობლემა, არის ადამიანური დრამები. ხალხი ვერ ინახულებს ნათესავების საფლავებს“.

ის, რომ აზერბაიჯანს სომხეთის ტერიტორიის 200 კვადრატულ კილომეტრზე მეტი აქვს ოკუპირებული, სომხეთის მთავრობამ არაერთხელ დაადასტურა. ამასთან, ოფიციალურმა ერევანმა განაცხადა, რომ მიზნად არ ისახავს ტერიტორიების სამხედრო გზით დაბრუნებას. ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის კუთხით სომხეთი დიდ იმედებს ამყარებს თავად დემარკაციის პროცესზე, რის საფუძველზეც რეგლამენტში უკვე არის მითითებები ალმა ატას დეკლარაციაზე, ანუ იმ საზღვრებზე, რომლითაც მხარეებმა დამოუკიდებლობა მოიპოვეს საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ.

ამასთან დაკავშირებით სომხეთის მიერ მიღებულ სტრატეგიის შესახებ საგარეო საქმეთა მინისტრი მირზოიანი ცალსახად აცხადებს:

„სომხეთის ყველა მოქალაქეს შეუძლია განსაჯოს და მოთხოვნა წარმოადგინოს, რომელიც ეფუძნება ბევრ სენსუალურ, ობიექტურ, მტკივნეულ რამეს და იდეას. რა თქმა უნდა, ამის უფლება გაქვს. მე, როგორც სომხეთის რესპუბლიკის საგარეო საქმეთა მინისტრს, შემიძლია ეს განცდები მქონდეს და, რა თქმა უნდა, მაქვს ხშირ შემთხვევაში, მაგრამ ჩემი მოვალეობაა უზრუნველვყო, რომ სომხეთის რესპუბლიკის მოქალაქეებმა უსაფრთხოდ იცხოვრონ სუვერენულ და უსაფრთხო ტერიტორიაზე, სომხეთის რესპუბლიკის 29743 კვადრატულ კილომეტრზე. ნებისმიერ წინადადებას, ნებისმიერ ნაბიჯს, ნებისმიერ ინსტრუქციას, რომელსაც მივცემ ჩემს დაქვემდებარებულებს, ნებისმიერ გზავნილს, რომელსაც ჩემს საერთაშორისო კოლეგებს მივცემ მხოლოდ და მხოლოდ ამ გაგებითა და მოვალეობიდან გამომდინარეობს“.

სამშვიდობო დღის წესრიგთან და საზღვრების დელიმიტაციასთან დაკავშირებით საერთაშორისო თანამეგობრობის, უფრო კონკრეტულად კი დასავლეთისგან მიღებულ კმაყოფილებასთან ერთად, არის მოსკოვის ოფიციალური განცხადებაც. რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა სერგეი ლავროვმა მინსკში ევრაზიის უსაფრთხოების საკითხებზე მეორე საერთაშორისო კონფერენციაზე განაცხადა, რომ დასავლეთი დაჟინებით აკისრებს თავის მომსახურებას სამხრეთ კავკასიაში სომხეთ-აზერბაიჯანის ურთიერთობების რეგულირების საქმეში.

სწორედ მოსკოვში სომხეთის ელჩმა გურგენ არსენიანმა პროექტი „მშვიდობის გზაჯვარედინი“ თავისი მიზნებითა და რეგიონული მნიშვნელობით წარუდგინა პორტუგალიის ელჩს. ეს აღსანიშნავია სომხეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის განცხადების იმ კონტექსტში, რომ შესამჩნევად გაიზარდა საერთაშორისო საზოგადოებისა და ძირითადი ცენტრების ინტერესი მშვიდობის მიღწევის მიმართ სომხური ვერსიით.