სანამ მსოფლიო ელოდება პასუხს კითხვაზე „ტრამპი თუ ჰარისი?“ და მედია და ანალიტიკური ცენტრები გამოკითხვის განახლებულ მონაცემებს აქვეყნებენ, რომლის მიხედვითაც ორი კანდიდატის რეიტინგი თითქმის იდენტურია, ამერიკელი სომხური საზოგადოებაც ცდილობს გარკვევას.
ორივე კანდიდატმა კამპანიის დროს იგნორირება არ გაუკეთა სომხურ ფაქტორს. ტრამპმაც და ჰარისმაც ისაუბრეს სომხურ საკითხებზე და დაჰპირდნენ, რომ მხარს დაუჭერენ სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის მშვიდობის დამყარების მცდელობებს. განცხადებებს თვალყურს ადევნებენ ანალიტიკოსები და მათ წინასაარჩევნო ლოგიკაში განხილვისკენ მოუწოდებენ.
უახლოეს საათებში, აშშ-ის მოქალაქეების კენჭისყრის შედეგად, გაეცემა პასუხი კითხვას, ვინ უხელმძღვანელებს თეთრ სახლს და რა გზას გაივლის ქვეყანა მომდევნო 4 წლის განმავლობაში. ამერიკის ამომრჩეველთა მნიშვნელოვანმა ნაწილმა, 50 მილიონზე მეტმა ადამიანმა, უკვე მისცა ხმა. დანარჩენები კენჭს 5 ნოემბერს იყრიან.
სომეხ-ამერიკული საზოგადოებაც ცდილობს არჩევნებამდე გზა გაიკვლიოს. ორივე კანდიდატმა კამპანიის დროს იგნორირება არ გაუკეთა სომხურ ფაქტორს.
გუშინ ცნობილი გახდა, რომ აშშ-ის პრეზიდენტობის კანდიდატმა დონალდ ტრამპმა კილიკიის კათოლიკოსს არამ I-ს დაურეკა.
გადმოცემის თანახმად, რესპუბლიკური პარტიის კანდიდატმა კიდევ ერთხელ დაადასტურა მხარდაჭერა არცახის სომხებისადმი და რეგიონში მშვიდობის დამყარების ძალისხმევებს. მანამდე, შეეხო რა ამავე თემას, ტრამპმა მთიანი ყარაბაღის შესახებ საუბრისას გამოიყენა ტერმინი „არცახი“ და მომხდარს ეთნიკური წმენდა უწოდა.
კამალა ჰარისმა მიულოცა რა ამერიკელ სომხურ საზოგადოებას სომხეთის დამოუკიდებლობის დღე, აღნიშნა, რომ მთიანი ყარაბაღის სომხების დაბრუნების უფლება მნიშვნელოვანია რეგიონში სტაბილურობის აღდგენისთვის.
„რადიოლურთან“ საუბარში გაზეთ „კალიფორნია კურიერის“ გამომცემელი ჰარუთ სასუნიანი იხსენებს, რომ არჩევნებამდე კანდიდატები ყოველთვის ცდილობდნენ სომხური თემის მოხიბვლას ხმების მოსაპოვებლად.
„პირველი შემთხვევა არ არის, როცა სიტყვა „არცახს“ იყენებს. გასული კვირის განმავლობაში ორივე კანდიდატმა სომხური თემის წინააღმდეგ მიმართული განცხადება გააკეთა. ასეთი განცხადებები ბოლო 20-30 წლის განმავლობაში ბევრს გვსმენია. ყველა კანდიდატმა გააკეთა განცხადება, რადგან გამარჯვებისთვის ხმები სჭირდებათ. არაბებს ერთი რამ უნდა უთხრან, ებრაელებს მეორე, სომხებს კიდევ სხვა რამ, რომ მოიხიბლონ და ხმები მიიღონ, მაგრამ ეს განცხადებები ზედმეტად სერიოზულად არ უნდა იქნას მიღებული, რადგან ეს წინასაარჩევნო დაპირებებია და როცა არჩევნები დასრულდება, დაპირებები დავიწყებას მიეცემა“.
ამერიკის საკითხებით ექსპერტის სურენ სარგსიანის აზრით, ტრამპის მიერ სახელწოდების „არცახი“ და ფორმულირების „ეთნიკური წმენდა“ ხსენება შესაძლებელს ხდის ამ საკითხებზე აშშ-ს ადმინისტრაციასთან მუშაობას და ტრამპის არჩევის შემთხვევაში ადმინისტრაციაზე გარკვეული გავლენის მოხდენას.
„აქ, რა თქმა უნდა, წინასაარჩევნო ფაქტორის გაუთვალისწინებლობა არ შეიძლება, მაგრამ დღეს ტრამპი საკუთარი ხელით ასახავს თავის შესაძლო საგარეო პოლიტიკას, რაზეც შექმნილი გარემოს მიხედვით, ჩვენ შეგვიძლია ვიმოქმედოთ. როცა ვამბობ ჩვენ, პირველ რიგში ვგულისხმობ სომხურ თემს, ეკლესიას, სომხურ ლობის, სომხებისადმი მეგობრულ პოლიტიკურ მოღვაწეებსა და ორგანიზაციებს“.
აშშ-ის პრეზიდენტობის დემოკრატი კანდიდატი კამალა ჰარისი არის იმ პოლიტიკური ძალის წარმომადგენელი, რომლის წევრმა, ამჟამინდელმა პრეზიდენტმა ჯო ბაიდენმა 2021 წელს აშშ-ის რეჟიმისგან მოსალოდნელი მთავარი ნაბიჯი გადადგა და 1915 წელს მომხდარს გენოციდი უწოდა. სწორედ ამას ელოდა სომხური საზოგადოება, განაცხადა გაზეთ „კალიფორნიის კურიერის“ გამომცემელმა ჰარუთ სასუნიანმა Radiolur-თან საუბარში.
„ამერიკელი სომხები ათწლეულების განმავლობაში იბრძოდნენ იმისათვის, რომ რომელიმე პრეზიდენტს ეღიარებინა სომეხთა გენოციდი და ბოლოს ბაიდენმა აღიარა. თუმცა, 1952 წელს აშშ-ს მთავრობამ მსოფლიო სასამართლოს გაუგზავნა სახელმწიფო დოკუმენტი, რომელშიც ნათქვამია, რომ სომხების ხოცვა-ჟლეტას გენოციდად მიიჩნევს. ასევე, ბაიდენამდე 1981 წელს რეიგანის მიერ სომეხთა გენოციდი აღიარებულ იქნა, მან გააკეთა წერილობითი ოფიციალური განცხადება, სადაც ახსენა სომხების გენოციდი“.
მიუხედავად იმისა, რომ “რადიოლურის” თანამოსაუბრე მოუწოდებს, წინასაარჩევნო დაპირებებს დიდად არ ვენდოთ, მაგრამ ასევე გამოთქვამს მოსაზრებას, რომ რესპუბლიკური კანდიდატი ბევრად უფრო არაპროგნოზირებადი პოლიტიკოსია.
“ტრამპი ძალიან არაპროგნოზირებადი კანდიდატია. არავინ იცის რას გააკეთებს, ხშირად არც კი იცის რა გააკეთოს, ის გადაწყვეტილებას იღებს იმის მიხედვით, რაც მოუვა თავში იმ მომენტში.”
ანალიტიკოსების აზრით, მსოფლიოს ცხელ წერტილებში განვითარებული მოვლენები დამოკიდებულია პასუხზე კითხვაზე – ტრამპის თუ ჰარისი. პოლიტოლოგი სურენ სურენიანცის თქმით, თუ ტრამპი აშშ-ის არჩევნებში გაიმარჯვებს, სომხეთს თავისი პოლიტიკის გადახედვა მოუწევს.
„თუ მოულოდნელად ტრამპი გაიმარჯვებს, სრ მთავრობა შესაძლოა საგარეო პოლიტიკის გადახედვის იმპერატივის წინაშე აღმოჩნდეს, რადგან რეგიონული ტენდენციები უკვე გააქტიურდა და არ არსებობს უნიპოლარული სამყარო, ახლა ამას სხვა ფაქტორებიც ემატება“.
ანალიტიკოსების მეორე ნაწილის აზრით, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ აშშ-ის პოლიტიკა სამხრეთ კავკასიისა და სომხეთის მიმართ შეიცვალოს, როგორც ეს უკანასკნელი ათწლეულების განმავლობაში მოხდა, აცხადებენ ექსპერტები.
ამერიკის საკითხებით ექსპერტი სურენ სარგსიანი ახსენებს, რომ 5 ნოემბერს ასევე კონგრესის არჩევნებიცაა, სადაც რესპუბლიკელთა შესაძლო გამარჯვება სერიოზულ გავლენას მოახდენს ამერიკის პოლიტიკურ დღის წესრიგზე.
„ჩემთვის მნიშვნელობა არ აქვს ვინ გაიმარჯვებს 5 ნოემბერს, დარწმუნებული ვარ, რომ ნებისმიერ პრეზიდენტთან მუშაობის ჰორიზონტები გაიხსნება, ეს ყველაფერი მაინტერესებს ექსკლუზიურად პროფესიულ დონეზე. ასევე ვფიქრობ, რომ სომხეთის სახელმწიფო/ეროვნული ინტერესები ფუნდამენტურად განსხვავებულია, სხვადასხვა ფენომენებია და ამ ყველაფრის შედეგად გაჩნდება ალტერნატიული მუშაობის საჭიროება ამერიკის ნებისმიერ მთავრობასთან“.
ჰარუთ სასუნიანი კი აანალიზებს, კანდიდატს რამდენად შეუძლია ბოროტად გამოიყენოს დაპირებების გაცემა და მათი შეუსრულებლობა.
„ამერიკის კანონმდებლობით, პრეზიდენტს შეუძლია იმსახუროს მხოლოდ ორი ვადით, ანუ 8 წელი. ტრამპმა უკვე 8 წელი იმსახურა და ოთხი წლის შემდეგ კიდევ 8 წელი ვერ იმსახურებს. თუ ჰარისი გაიმარჯვებს, მას შეუძლია კვლავ იყაროს კენჭი ოთხ წელიწადში, ეს მნიშვნელოვანია, რადგან თუ პრეზიდენტი აირჩევა და არ შეასრულებს თავის დაპირებებს, ამ კანდიდატთან დაკავშირებით ბევრი რამის გაკეთება არ შეგვიძლია, მაგრამ თუ ეს კანდიდატი კვლავ იყრის კენჭს ოთხ წელიწადში და მოვა დაპირებებით, ჩვენ ვეტყვით შეჩერდით, არ გვჯერა“.
აშშ-ს კამპანიის დროს სომხურმა ამერიკულმა კომიტეტმა გამოაქვეყნა კონგრესის 84 კანდიდატის გვარი და მოუწოდა სომხურ თემს ხმის მიცემა მათთვის. ამ კანდიდატების სახელები შეირჩა 40-მდე სფეროში მათი საქმიანობის საკუთარი შეფასების საფუძველზე. კერძოდ, განიხილეს სომხეთისა და არცახის ინტერესების დაცვისკენ მიმართული ღონისძიებები.
კომიტეტის განცხადებით, სომეხი ამომრჩეველი შეიძლება გახდეს საკვანძო ძალა, რომელიც გავლენას მოახდენს არჩევნების შედეგებზე, განსაკუთრებით სტრატეგიულ პროვინციებში.
არამ ჰამბარიანი, ამერიკის სომხური სასამართლოს კომიტეტის ვაშინგტონის ოფისის აღმასრულებელი დირექტორი, ირწმუნება, რომ სომხური სასამართლოს კომიტეტი მხარში უდგას ყველა კანონმდებლს, ვინც მოიპოვა მათი მოწონება.
