სომხეთი-ევროკავშირ-აშშ-ის შეხვედრა  არ არის და არც შეიძლება იყოს მიმართული მესამე მხარის წინააღმდეგ. სრ საგარეო საქმეთა სამინისტროს პასუხი აზერბაიჯანის განცხადებებზე

5 აპრილს ბრიუსელში დაგეგმილი მაღალი დონის შეხვედრა მიეძღვნება სომხეთ-ევროკავშირ-აშშ თანამშრომლობის გაძლიერებას და არ არის და არც შეიძლება იყოს მიმართული რომელიმე მესამე მხარის წინააღმდეგ.

ამის შესახებ Armenpress-ის კითხვებზე საპასუხოდ განაცხადა სრ საგარეო საქმეთა სამინისტროს პრესსპიკერმა ანი ბადალიანმა.

– აზერბაიჯანული მხარე სომხეთ-ევროკავშირ-აშშ-ის მოახლოებულ შეხვედრაზე მიუთითებს, რომ ის არ არის ინკლუზიური და შესაძლოა სომხეთს რეგიონში სიტუაციის დესტაბილიზაციისკენ უბიძგოს.

– 5 აპრილს ბრიუსელში დაგეგმილი ევროკომისიის პრეზიდენტის ურსულა ფონ დერ ლაიენის, აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის, ენტონი ბლინკენის, სომხეთის პრემიერ-მინისტრის ნიკოლ ფაშინიანის მაღალი დონის შეხვედრა სომხეთ-ევროკავშირ-აშშ-ის თანამშრომლობის გაძლიერებას მიეძღვნება და არ არის და არ შეიძლება იყოს მიმართული  ნებისმიერი მესამე მხარის წინააღმდეგ.

რაც შეეხება აზერბაიჯანის ბრალდებებს რეგიონში სიტუაციის დესტაბილიზაციისა და მოლაპარაკებების პროცესში სომხური მხარის არაკონსტრუქციულობის შესახებ, ნება მიბოძეთ კიდევ ერთხელ დავადასტურო, რომ სომხეთი მზად არის დაუყოვნებლივ მოაწეროს ხელი სამშვიდობო ხელშეკრულებას, საზღვრის დემარკაციას და გახსნას რეგიონული კომუნიკაციები აზერბაიჯანთან უკვე შეთანხმებული პრინციპების საფუძველზე. ჩვენ ვსაუბრობთ შემდეგ სამ პრინციპზე.

ა) სომხეთი და აზერბაიჯანი ერთმანეთის სუვერენიტეტსა და ტერიტორიულ მთლიანობას აღიარებენ 1991 წლის ალმა-ატას დეკლარაციის საფუძველზე. ეს პრინციპი სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის 2022 წლის 6 ოქტომბერს იქნა შეთანხმებული პრაღაში, საფრანგეთის პრეზიდენტის ემანუელ მაკრონისა და ევროკავშირის საბჭოს პრეზიდენტის შარლ მიშელის შუამავლობით, ეს კიდევ ერთხელ დადასტურდა 2023 წ. 14 მაისს და 15 ივლისს ბრიუსელში ევროკავშირის საბჭოს პრეზიდენტის შარლ მიშელის შუამავლობით.

ბ) ორ ქვეყანას შორის სადემარკაციო და სადემარკაციო სამუშაოები მიმდინარეობს ალმა-ატას დეკლარაციის საფუძველზე. ეს პრინციპი სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის 2022 წლის 6 ოქტომბერს იქნა შეთანხმებული პრაღაში, საფრანგეთის პრეზიდენტის ემანუელ მაკრონისა და ევროკავშირის საბჭოს პრეზიდენტის შარლ მიშელის შუამავლობით, ეს კიდევ ერთხელ დადასტურდა 2023 წ. 14 მაისს და 15 ივლისს ბრიუსელში ევროკავშირის საბჭოს პრეზიდენტის შარლ მიშელის შუამავლობით. ეს ნიშნავს, რომ არ უნდა შეიქმნას ახალი საზღვარი სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის, არამედ ადგილზე უნდა მოხდეს საზღვრების რეპროდუცირება, რომელიც 1991 წელს სსრკ-ს ფარგლებში დე იურე არსებობდა ალმა-ატას დეკლარაციის მიღების დროს. საზღვრის გადახაზვის შემდეგ თითოეული ქვეყნის კუთვნილი დე იურე ტერიტორიები ამ ქვეყნის კონტროლის ქვეშ უნდა იყოს.

გ) რეგიონალური კომუნიკაციების განბლოკვა, იმ ქვეყნების სუვერენიტეტისა და იურისდიქციის პატივისცემა, რომლებზეც ისინი გადიან, თანასწორობისა და ურთიერთგაგების პრინციპის საფუძველზე. ეს პრინციპი სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის 2023 წლის 15 ივლისს იქნა შეთანხმებული ბრიუსელში ევროკავშირის საბჭოს პრეზიდენტის, შარლ მიშელის შუამავლობით. ამ საკითხთან დაკავშირებით, სომხეთის რესპუბლიკამ გამოთქვა მზადყოფნა პროექტში „მშვიდობის გზაჯვარედინი“, რომელიც ფართოდ იქნა მიღებული საერთაშორისო საზოგადოების მიერ.

სამწუხაროდ, აზერბაიჯანული მხარე აჭიანურებს და ძირს უთხრის სამშვიდობო პროცესს სხვადასხვა ხელოვნური საბაბით, მათ შორის მუდმივად უარყოფს ევროკავშირისა და აშშ-ის შუამავლობის წინადადებებს. ინკლუზიურობაზე ჩივილის ნაცვლად, აზერბაიჯანმა შესაძლოა საბოლოოდ მიიღოს საგარეო საქმეთა მინისტრების დონეზე ვაშინგტონში და სახელმწიფოს მეთაურების დონეზე ბრიუსელში შეხვედრის წინადადებები. შესაძლოა ასევე მიზანშეწონილი იყოს აზერბაიჯანის მიერ მიმდინარე ქმედებების აღნიშვნა,  რეგიონული პროექტებიდან სომხეთის გამოტოვების, ინკლუზიურობის პრინციპის ყოველმხრივ შელახვის მცდელობა, რომლის ნათელი მაგალითია შავი ზღვის წყლისქვეშა ელ. საკაბელო პროექტში სომხეთის მონაწილეობის დაბრკოლება.

– აზერბაიჯანულმა მხარემ კიდევ ერთხელ გამოხატა უკმაყოფილება სომხეთში ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიის გამო. რას იტყვით ამაზე?

– მნიშვნელოვანია უსაფრთხოების ვითარების შეფასება, რომელშიც განხორციელდა ევროკავშირის მისიის განლაგება. ის მოჰყვა 2022 წელს სექტემბერში აზერბაიჯანის მიერ სომხეთის რესპუბლიკის სუვერენული ტერიტორიის ფართომასშტაბიან თავდასხმას და ოკუპაციას. დღესაც სომხეთის რესპუბლიკის სუვერენული ტერიტორიის დაახლოებით 208 კვადრატული კილომეტრი აზერბაიჯანის ოკუპაციის ქვეშაა. ჩვენ ძალიან ვაფასებთ ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიის როლს რეგიონში ძალის გამოყენების ამბიციების შეკავებისა და სომხეთ-აზერბაიჯანის სახელმწიფოთაშორის საზღვარზე სტაბილურობის განმტკიცების კონტექსტში. ჩვენ ასევე მივესალმებით ევროკავშირის მიერ რამდენიმე თვის წინ მიღებულ გადაწყვეტილებას მისიის რაოდენობის გაზრდასთან დაკავშირებით. ასევე მიზანშეწონილია შეგახსენოთ, რომ 2022 წ. 6 ოქტომბერს პრაღაში გამართულ ოთხმხრივ შეხვედრაზე თავად აზერბაიჯანი მიესალმა ევროკავშირის საბჭოს პრეზიდენტის და საფრანგეთის პრეზიდენტის წინადადებას ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიის განლაგების შესახებ არა მარტო სომხეთში, არამედ აზერბაიჯანშიც. მოგვიანებით, სამწუხაროდ, აზერბაიჯანმა უარყო ეს პოზიცია.

– რა მოლოდინები აქვს სომხურ მხარეს 5 აპრილს დაგეგმილი მაღალი დონის სომხეთ-აშშ-ევროკავშირის შეხვედრისგან?

– შეხვედრა არის ღირებული შესაძლებლობა განიხილოს სომხეთი-აშშ, სომხეთი-ევროკავშირის ორმხრივი დღის წესრიგთან, აგრეთვე სომხეთი-აშშ-ევროკავშირის ურთიერთობებთან დაკავშირებული საკითხები. ველით შინაარსობრივ განხილვებს ჩვენს შორის არსებულ პოლიტიკურ დიალოგთან, ეკონომიკის, ენერგეტიკის დარგებში სრ შესაძლებლობების განვითარების, სრ-ის წინაშე არსებული ჰუმანიტარული საკითხების გარშემო. მაღალი დონის შეხვედრა მიმართულია არსებული ურთიერთობების განვითარებასა და გაღრმავებაზე და დაკავშირებული არაამესამე ქვეყანასთან. ბრალდებები, რომ ის ვინმეს წინააღმდეგ არის მიმართული, უადგილო, უსაფუძვლო და ხელოვნურია.