სომხეთის რესპუბლიკის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ გამოაქვეყნა განცხადება არცახის რესპუბლიკის ოკუპირებულ ტერიტორიებზე საერთაშორისო ჰუმანიტარული და ადამიანის უფლებების დარღვევების შესახებ, რომელსაც ქვემოთ წარმოგიდგენთ.
,,ამ დღეებში აზერბაიჯანის პრეზიდენტი ილჰამ ალიევი ეწვია არცახის რესპუბლიკის ოკუპირებულ ტერიტორიებს, კერძოდ, ჰადრუთის რეგიონს და ქალაქ შუშის, რომელიც აზერბაიჯანის კონტროლს დაექვემდებარა აზერბაიჯანის, თურქეთის და ტერორისტების მიერ განხორციელებული აგრესიის შედეგად.
მთელი ომის განმავლობაში, აზერბაიჯანის შეიარაღებულმა ძალებმა ჩაიდინეს მასობრივი სისასტიკე, მათ შორის ეთნიკური წმენდა და სამხედრო დანაშაულები არცახის სომხების მიმართ, საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის აშკარა დარღვევით.
აზერბაიჯანის მიერ ჰადრუთის რეგიონის ოკუპაციის დროს, ერთ დროს აყვავებული დასახლებები ათიათასობით მოსახლისგან მთლიანად დაიცალა და მრავალი მშვიდობიანი მოქალაქე დაიღუპა. საერთაშორისო საზოგადოებამ, მათ შორის გაეროს ადამიანის უფლებათა უმაღლესმა კომისარმა და Human Rights Watch- მა, ნათლად გამოხატეს თავიანთი პოზიცია გაეროს კონვენციის აშკარა დარღვევის შესახებ.
აზერბაიჯანის პრეზიდენტის მიერ ჰადრუთის რეგიონში გაკეთებული განცხადებები ცხადყოფს სომხური დასახლებების განადგურებას და მის ნაცვლად აზერბაიჯანული დასახლებების შექმნას, რაც არღვევს 2020 წლის 9 ნოემბრის სამმხრივი განცხადების დებულებებს, რომლის მიხედვითაც, დევნილები უნდა დაბრუნდნენ თავიანთ სახლებში.
ეს ასევე ადასტურებს, რომ არცახელ სომხებს არ შეუძლიათ აზერბაიჯანის კონტროლის ქვეშ არსებობა.
უფრო მეტიც, აზერბაიჯანი ეთნიკური წმენდის პოლიტიკის ფარგლებში რეტროაქციულ ნაბიჯებს დგამს, რომლებიც მიზნად ისახავს არცახის სომხური კულტურული მემკვიდრეობის ლიკვიდაციასა და მითვისებას.
არცახის კულტურის ძეგლების ფიზიკური განადგურების პარალელურად, რომელიც ამჟამად კონტროლდება მის ქვეშ, აზერბაიჯანმა უმაღლეს დონეზე დაიწყო ისტორიული ფაქტების გაყალბების და სომეხი ხალხის რელიგიური და კულტურული ფასეულობების გაყალბების პრაქტიკა.
ამ მიზანს წარმოადგენს აზერბაიჯანის პრეზიდენტის განცხადება ჰადრუთის რაიონის სოფელ წაქურში XVII საუკუნის სომხური ეკლესიის “ავღანურად” მონათვლის და მის კედლებზე სომხური წარწერების “ყალბად” გამოცხადების შესახებ და ამით ნიადაგის მომზადება მორიგი ვანდალიზმისთვის.
აღსანიშნავია, რომ გამოქვეყნებულ ვიდეოში ზემოხსენებული ეკლესია უკვე დაექვემდებარა ვანდალიზმს, რადგან იქიდან ამოღებულია რელიგიური სიმბოლოები.
ამ თვალსაზრისით, განსაკუთრებით შემაშფოთებელია წმიდა ოვანეს მკრტიჩის ეკლესიის განადგურების ფაქტების არსებობა, რომელიც ხალხში “მწვანე ეკლესიის” სახელით არის ცნობილი. აღსანიშნავია, რომ საომარი მოქმედებებიდან თვეების შემდეგ ეკლესია დაანგრიეს.
სომხური მხარის მიერ პირველივე დღეებიდან გამოთქმული შეშფოთება იმის თაობაზე, რომ სომხეთის ისტორიული და კულტურული ძეგლები აზერბაიჯანული მხარის კონტროლს დაექვემდებარა, სინამდვილეში რეალობად იქცევა. ეს ფაქტები ცხადყოფს, რომ აზერბაიჯანის გარანტიები იმის შესახებ, რომ ქვეყანა შეინარჩუნებს ქრისტიანულ ისტორიულ და კულტურულ მემკვიდრეობას და მზად არის იუნესკოსთან ითანამშრომლოს, ყალბია.
შექმნილ ვითარებაში გადაუდებელი ხდება საერთაშორისო საზოგადოების, კერძოდ, იუნესკოს სწრაფი ჩარევა ჯერ კიდევ გაუნადგურებელი ძეგლების გადარჩენაში.
“მშვიდობა”, რომელიც უნდა ჩამოყალიბდეს არცახის მშვიდობიანი დასახლებების განადგურების, ისტორიული და კულტურული მემკვიდრეობის, სომხური მოსახლეობის განადგურების და ამის ნაცვლად აზერბაიჯანული დასახლებების შექმნის საფუძველზე, არ შეიძლება იყოს მუდმივი.
”ჩვენ გავაგრძელებთ ბრძოლას სამართლიანი და ღირსეული მშვიდობისთვის, მჭიდრო თანამშრომლობით ჩვენს საერთაშორისო პარტნიორებთან”, – ნათქვამია განცხადებაში.
