ლაზერული საჰაერო თავდაცვის სისტემის – უპილოტო მფრინავი აპარატების წინააღმდეგ. დასავლეთის ორი ქვეყანა, საფრანგეთი და საბერძნეთი, აცხადებენ, რომ რამდენიმე დღის განსხვავებით მათ მიიღეს იარაღების უახლესი ტესტირების შედეგები, რომ მათ წარმატებით ჩამოაგდეს უპილოტო მფრინავი აპარატები. ბოლო ომების დროს, ექსპერტების აზრით, ისინი იგებენ ან აგებენ უპილოტო მფრინავი აპარატებით. არცახის ომმა ხაზგასმით აღნიშნა, რომ ტრადიციული შეიარაღების ხანა ბრძოლის ველზე გავიდა. დღეს საუკეთესო სამხედრო-ინდუსტრიული კომპლექსის მქონე ქვეყნები ცდილობენ ისეთი რაკეტების ქონას, რომლებსაც არ იჭერენ მტრის საზენიტო და ანტისარაკეტო თავდაცვის საშუალებები, ამბობს სამხედრო ექსპერტი ჰაიკ ნაჰაპეტიანი და აღნიშნავს მათ უნიკალურ პარამეტრებს.
”ანტისარაკეტო თავდაცვის საშუალებებს შეუძლიათ დაიჭირონ რაკეტის ტრაექტორია. მაგრამ რუსეთს ახლა აქვს რაკეტები, რომელთა ტრაექტორიას ვერ იჭერენ. სიჩქარე არის მეორე პარამეტრი ზებგერითი სიჩქარით რაკეტებსაც ვერ იჭერენ, რადგან დარტყმისთვის რაკეტის სიჩქარე უნდა აღემატებოდეს ბგერის სიჩქარეს”. რაც ნატოს წევრ ქვეყანას არ აქვს. მესამე პარამეტრია, რომ ამ რაკეტებს შეუძლიათ პლანეტა დედამიწის გარშემო დიდი ხნის განმავლობაში იტრიალონ, სანამ საბრძოლო დავალებას არ მიიღებენ”, – განმარტავს ნაჰაპეტიანი.
უპილოტო მფრინავ აპარატებს აბსოლუტურად არ აქვთ ძალა ცაში, თუმცა ისინი ხშირად ასე ფიქრობენ, ამბობს ექსპერტი. მაგალითად, “ბაირაქტარები”, რომელთა “ვარსკვლავური საათი” ზოგჯერ არცახის ბოლო ომად ითვლება, მანამდე სირიაში წარმატებით გაანეიტრალეს რუსეთის არმიის ელექტრონული თავდაცვითი სისტემებით. სამხედრო ექსპერტის, ჰაიკ ნაჰაპეტიანის აზრით, მათი თურქულად თქმაც კი არ არის სწორი – ისინი თურქეთში არიან აწყობილები, მაგრამ ზოგიერთი ნაწილი ნატოს წევრ სხვა ქვეყნებში იწარმოება. ისინი თურქულს უწოდებენ თურქეთის წონის გასაზრდელად.
შეიარაღების შეჯიბრში უახლესი იარაღის მფლობელები დისტანციურ დისკუსიებსა და დემონსტრირებაში იმყოფებიან. ასეთი დებატების საგანია, მაგალითად, დასავლეთისა და რუსეთის ახალი იარაღები, მაგალითად, რუსული “კრასუხა”, რომელმაც წარმატებით გაანადგურა ბაირაქტარები.
,,დასავლური სამხედრო-სამრეწველო კომპლექსის მიერ ამ რუსული იარაღის წინააღმდეგ დაფინანსებული სხვადასხვა მედია საშუალებები ირწმუნებიან, რომ სირიაში უმა-მ შეძლო რუსეთის წარმოების ერთ “კრასუხაზე” შეტევის განხორციელება და განადგურება. აღმოჩნდა, რომ პერსონალს, რომელშიც შედიოდნენ სირიის არმიის სპეციალისტები, არ ჰქონდათ საკმარისი გამოცდილება და უნარები, რაც აუცილებელი პირობაა იარაღის ეფექტურად მუშაობისთვის”, – ამბობს ნაჰაპეტიანი.
ძვირია როგორც უახლესი იარაღები, ასევე პირადი შემადგენლობის ტრენინგი, რომლებიც მათ ფლობენ. ადამიანის ფაქტორის შემცირების მიზნით იქმნება დისტანციურად მართული, მაგრამ არანაკლებ ძვირადღირებული იარაღი. საზღვაო ძალების მქონე ქვეყნებმა – შეერთებულმა შტატებმა, დიდმა ბრიტანეთმა და რუსეთმა ყურადღება გაამახვილეს დისტანციურად მართულ იარაღზე. ადამიანური ფაქტორის შემცირება აფართოებს იარაღის სახეობის შესაძლებლობებს.
”მაგალითად, რუსეთს აქვს წყალქვეშა ნავი ”პოსეიდონი”, რომელიც ბირთვული რეაქტორით მუშაობს, ეკიპაჟი არ ჰყავს. ეს ნიშნავს, რომ ამ წყალქვეშა ნავისთვის ნებისმიერი სიჩქარე, ნებისმიერი სიღრმე შეიძლება დაიძლიოს, ხოლო მტრისთვის – მიუწვდომელია”, – ამბობს ნაჰაპეტიანი.
ექსპერტის აზრით, რუსეთი ერთი ნაბიჯით უსწრებს დასავლეთს დისტანციური მართვის იარაღით. ამის ნაცვლად, შეერთებულ შტატებს აქვთ გემები, რომლებზეც თვითმფრინავები დგანან, ავიამზიდები, რომლებიც ჰაერში ფრინდებიან, ასრულებენ საბრძოლო მისიებს და ბრუნდებიან გემბანზე. შეერთებულ შტატებს 22-მდე ავიამზიდავი ჰყავს, რუსეთს და ჩინეთს თითო-თითო. მაგრამ, სამხედრო ექსპერტის აზრით, რუსეთმა მოახერხა აქ დასავლეთის დომინირების განეიტრალება ერთი რაკეტით.
”რუსეთმა შეძლო აშშ-ს ავიამზიდის უპირატესობის განეიტრალება MiG-31- ზე დამაგრებული რაკეტით ”კინჟალ”. ოკეანეში არსებული საჰაერო ხომალდის შეტევის დროს “კინჯალი” სცილდება თვითმფრინავს და დარტყმას აყენებს ავიამზიდის გემბანს, რითაც ის მწყობრიდან გამოდის. თუ გემბანი არ არის, თვითმფრინავებს არც ფრენა შეუძლიათ და არც გემზე დაეშვება. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, რუსეთმა გაანეიტრალა შეერთებული შტატების, როგორც ოკეანური ძალის უპირატესობა ზებგერითი სიჩქარით “კინჟალის” რაკეტებით, რომლის დაჭერა შეუძლებელია”, – ამბობს ნაჰაპეტიანი.
მიუხედავად საკუთარი შეიარაღების შესახებ ხმამაღალი განცხადებებისა, ქვეყნებს ურჩევნიათ გაჩუმდნენ ახალშობილ ზეთანამედროვე იარაღის სპეციალური პარამეტრების შესახებ და არ დაუშვან მათი სამხედრო ძალა სრულად შეფასდეს. ისინი ძირითადად სამხედრო წვრთნებში არიან, ზოგი მათგანი, მაგრამ უკვე პრაქტიკაში, ბრძოლის ველზე. მაგალითად, ზებგერითი სიჩქარის რაკეტები გამონაკლის შემთხვევებში გამოიყენება ბრძოლის ველზე, ამბობს სამხედრო ექსპერტი, მაგრამ უკვე არსებობს შემთხვევები.
”მაგალითად, სირიაში განვითარებული მოვლენების დროს რუსეთმა კასპიის ზღვაში არსებული გემებიდან ”კალიბრის” სახეობის რაკეტები ისროლა, რომელთა მიზანიც რადიკალური ისლამური დაჯგუფებების მთელი რიგი სამიზნე იყო. ამ შემთხვევაში ”კალიბრი”, სამხედრო წრთვნების გარდა, გამოყენებულ იქნა ბრძოლის ველზე”, – ამბობს ნაჰაპეტიანი. სამხედრო ინდუსტრია არა მხოლოდ წარმოებაა, არამედ მეცნიერება, ექსპერიმენტები, უნივერსიტეტები და სკოლები. ასეთი კომპლექსი სამყაროში აქვს რამდენიმე ქვეყანას. თანამედროვე იარაღის დაპროექტება ჯერ კიდევ შორსაა სომხეთის სამეცნიერო გადაწყვეტილებებისგან და ჯიბიდან. ჯერ კიდევ შეგვიძლია ვიფიქროთ ზოგიერთი დარგის განვითარებაზე, ამბობს მარტიროსიანი და აღნიშნავს, რომ სამხედრო-სამრეწველო ბაზარზე მხოლოდ სტენდებით არ გამოდიან.
