ანალიტიკა

საბჭოთა რუქებზე პუტინის განცხადებას ექსპერტები მიიჩნევენ მკაფიო გზავნილად

რუსეთის პრეზიდენტის ვლადიმერ პუტინის დაკვირვებას, რომ სასაზღვრო სიტუაციის საბოლოო მოგვარება რუსეთის მონაწილეობის გარეშე შეუძლებელია, პოლიტოლოგი ბენიამინ პოღოსიანი მკაფიო გზავნილად მიიჩნევს. პრობლემის გადაჭრა მხოლოდ რუსეთ-სომხეთი-აზერბაიჯანის ფორმატშია შესაძლებელი, დანარჩენი ვარიანტები, ანალიტიკოსის აზრით, უბრალოდ “დამხმარე ფორმატებია”.

„საფუძველს წარმოადგენს სამმხრივი პროცესი, რომელიც ბოლო ერთი წლის განმავლობაში, ყოველ შემთხვევაში, 10 ნოემბრის შემდეგ მიმდინარეობს. ეს არის ერთადერთი სამუშაო ფორმატი. ნებისმიერ შემთხვევაში, ჩვენ ჯერჯერობით ვერ ვხედავთ რაიმე კონკრეტულ შედეგს სხვა ფორმატებში. რა თქმა უნდა, ნიუ-იორკში გაიმართა საგარეო საქმეთა მინისტრების შეხვედრა ეუთოს მინსკის ჯგუფის ეგიდით, მაგრამ შედეგები ცნობილი არ არის. ჩვენ შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ ამ ფორმატში არანაირი შედეგი არ იქნება მიღწეული”.

რაც შეეხება დასავლეთის მიერ გამოვლენილ ინტერესს და გაკეთებულ განცხადებებს, პოლიტოლოგის თქმით, მათი გაგრძელება შეიძლება, შეიძლება იყოს შეხვედრები, მაგრამ რეალური შედეგების მოლოდინი რთულია.

„ის, რომ დასავლეთს სურს იყოს წარმოდგენილი აქ და შეეცდება მონაწილეობა მიიღოს ზოგიერთ პროცესში, ცალსახაა. მაგრამ დარწმუნებული არ ვარ, რამდენად კონკრეტული გადაწყვეტილებები მიიღება დასავლეთის მონაწილეობით პროცესებში, რაც „ადგილზე“ რაღაცას შეცვლის“, – ამბობს ანალიტიკოსი.

მთავარია საზღვარზე სიტუაციის საბოლოოდ დალაგება, რუსული მხარის მონაწილეობის გარეშე ამის გაკეთება შეუძლებელია, განაცხადა რუსეთის პრეზიდენტმა კლუბ „ვალდაიში“. ვლადიმერ პუტინმა ასევე აღნიშნა, თუ რომელი რუქებით წარმოუდგენია მოსკოვს პროცესი.

„არის რაღაც ძალიან მარტივი, პრაგმატული. რუკები, რომლებზეც ჩანს, თუ როგორ გადიოდა მოკავშირე რესპუბლიკებს შორის საზღვარი საბჭოთა კავშირში, არის რუსული არმიის გენერალურ შტაბში. იმ დოკუმენტებიდან გამომდინარე, ორივე მხარე მშვიდად უნდა დაჯდეს და განიხილოს. არის რაღაცეები, რაც ასევე კომპრომისებს მოითხოვს. სადმე რაღაცის მოსწორება, სადმე რაღაცის გაცვლა. მხოლოდ იმგვარად, რომ ის აღიარებული იქნას, გასაგები იყოს, რომ ეს ორივე მხარისთვის ხელსაყრელი იქნება. შეიძლება თუ არა ამის გაკეთება? შესაძლებელია“.

საბჭოთა პერიოდში სადემარკაციო სამუშაოები რამდენჯერმე ჩატარდა, სხვადასხვა პერიოდების რუქები საკმაოდ განსხვავდება ერთმანეთისგან, – ამის შესახებ “რადიოლურთან” ინტერვიუში განაცხადა მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის საპატიო დოქტორმა, კარტოგრაფმა რუბენ გალჯიანმა. მისი თქმით, საბჭოთა რუქების ერთი ჯგუფი შედგენილია 1920-იან წლებში, სომხეთის შემადგენლობაში შეტანილია ის ტერიტორიები, რომლებიც სომხეთს წითელი ქურთისტანის შექმნის საბაბით წაერთვა და მოგვიანებით აზერბაიჯანს გადაეცა. იმ რუქებზე ანკლავები არ არსებობს, ხაზს უსვამს კარტოგრაფი.

„ასევე უნდა ვთქვა, რომ 26-27 წლებში რუკები გამოქვეყნდა დიდ საბჭოთა ენციკლოპედიაში, ისევე როგორც სომხეთშიც, რომლებიც ეყრდნობოდა მაშინდელი გენერალური შტაბის რუკებს. ყველა ეს ტერიტორია, შავი ტბა და ა.შ., ყველა სომხეთის ტერიტორიაზეა“.

1930-იანი წლების ბოლოს, წითელი ქურთისტანის შექმნის საბაბით, სომხეთის ზოგიერთი ტერიტორია სომხეთის ხალხის ნების საწინააღმდეგოდ გადაეცა აზერბაიჯანს, აღნიშნავს კარტოგრაფი.

„საბჭოთა რუკებში, რაც დღეს გვაქვს, ან გენერალური შტაბის ბოლო რუქებში, ეს ტერიტორიები უკვე აზერბაიჯანის ტერიტორიაზეა. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, 80 -იან წლებში გამოქვეყნებული საბჭოთა კავშირის უახლესი რუქების თანახმად, აზერბაიჯანს მიეცა ანკლავები, რომლებიც მდებარეობს ჩვენს მაგისტრალებზე. ამ რუქებით ხელმძღვანელობა სომხური თვალსაზრისით სრულიად მიუღებელია“.

პუტინის დაკვირვებასთან დაკავშირებით, რომ ორივე მხარეს სჭირდება კომპრომისები, კარტოგრაფი აღნიშნავს, რომ თუკი ასეთი კომპრომისები დაიდება 1920 -იანი წლების რუქების საფუძველზე, ჩვენ შეგვიძლია გვქონდეს მომგებიანი ნაწილები. ხოლო თუ 80-იანი წლების რუკებზეა საუბარი, მაშინ მათზე მსჯელობა არც ისე მომგებიანია სომხური მხარისთვის.

გალჯიანის თქმით, მიუხედავად იმისა, რომ 80-იანი წლების რუქები რატიფიცირებული იყო საბჭოთა სომხეთისა და საბჭოთა აზერბაიჯანის ხელისუფლების მიერ, მაგრამ სადავოა. თუ ჩვენ გვსურს დემარკაციის განხორციელება, ეს ნიშნავს, რომ არსებობს პრობლემები საზღვარზე, და ისინი უნდა განიხილებოდეს ურთიერთმისაღები შეთანხმებების მიღწევამდე. კარტოგრაფი დარწმუნებულია, რომ სომხეთს აქვს მანევრირების ადგილი, რადგან სომხეთიდან ზოგიერთი ტერიტორიები კანონიერად აზერბაიჯანს არალეგალურად გადაეცა. თუმცა, მისი თქმით, ეს საერთაშორისო სამართლის საკითხია. კარტოგრაფის თქმით, პრობლემა არის როგორც პოლიტიკური, ასევე პროფესიული.

ნახეთ მეტი
Back to top button