უკრაინაში სპეცოპერაციის და ნაწილობრივი სამხედრო მობილიზაციის ფონზე რუსების გადასახლება პოსტსაბჭოთა ქვეყნებში დადებითად აისახება მასპინძელი ქვეყნების ეკონომიკაზე, თუმცა გარკვეულ რისკებს შეიცავს. ამის შესახებ ბრიტანული საკონსულტაციო კომპანიის Oxford Economics-ის განვითარების ბაზრების წამყვანი ეკონომისტი, ტატიანა ორლოვა, წერს თავის კვლევაში „რუსეთიდან „ტვინების გადინება“ სარგებელს მოუტანს მეზობლებს ყოფილი სსრკ-ის ხაზით“, იტყობინება RBK. https://news.am/arm/news/728133.html?
ეკონომისტის მიერ მოყვანილი მონაცემების მიხედვით, რუსეთიდან წასულები ძირითადად თურქეთში, ყაზახეთში, სომხეთში, საქართველოში და აზერბაიჯანში დასახლდნენ. პოსტსაბჭოთა სივრცის ქვეყნებისთვის (სწორედ მათზე ზემოქმედება შეაფასა Oxford Economics-ის ექსპერტმა) რუსების გადასახლებიდან მიღებული ეფექტი გამოიხატება ფულისა და ადამიანური კაპიტალის შემოდინებით.
Oxford Economics-ის მიერ წარმოდგენილი მონაცემებით, მხოლოდ სექტემბერში ყაზახეთში 200 000-მდე რუსი გაემგზავრა, საქართველოში – 70 000, სომხეთში – 60 000. აზერბაიჯანში არ ახსენებენ შემოდგომაზე ჩამოსულთა რაოდენობას, მაგრამ ცალკეული დაკვირვებები ადასტურებს, რომ ნაკადი აქაც მნიშვნელოვანია, წერს ორლოვა.
ამ შეფასებებისა და მარტში შემოღებული პოლიტიკის გათვალისწინებით, რომ ქვეყნიდან 10 000 დოლარზე მეტი არ გატანილიყო, რუსებს შეეძლოთ დაახლოებით 3 მილიარდი დოლარის ნაღდი ფულის შემოტანა ყაზახეთში, საქართველოსა და სომხეთში სექტემბერში, გამოთვალა Oxford Economics-მა. „ბევრად დიდი თანხები“ ალბათ ადგილობრივ საბანკო ანგარიშებზე ირიცხებოდა, რადგან შეზღუდვა არ იყო, წერს ორლოვა. „რუსების სახსრების რაოდენობა საბანკო დეპოზიტებში ყაზახეთში წელს ოთხჯერ გაიზარდა და 1,4 მილიარდი დოლარი შეადგინა“, – აღნიშნა მან. რუსეთის ცენტრალური ბანკის ინფორმაციით, საბანკო ანგარიშებიდან დაახლოებით 500 მილიარდი რუბლი ან 8 მილიარდი დოლარია ამოღებული.
წლის პირველი ნახევრის მონაცემებით (მესამე კვარტალის მონაცემები ჯერ არ არის ხელმისაწვდომი), მიმდინარე ანგარიშის ბალანსი უმჯობესდება ყველა შერჩევის ქვეყანაში, სადაც რუსები არიან განლაგებული: სომხეთი, აზერბაიჯანი, საქართველო, ყაზახეთი, უზბეკეთი. ნახშირწყალბადების ექსპორტიორი ქვეყნებისთვის (აზერბაიჯანი და ყაზახეთი) რუსული კაპიტალის შემოდინება არის მიმდინარე ანგარიშის გაუმჯობესების დამატებითი წყარო, ხოლო იმპორტიორი ქვეყნებისთვის (საქართველო, სომხეთი) დამხმარე ფაქტორია, ნათქვამია კვლევაში.
გარდა ამისა, კაპიტალის შემოდინებამ ამ მცირე ეკონომიკებს (საქართველო, სომხეთი და მოლდოვა) საშუალება მისცა წელს გაეზარდათ სავალუტო რეზერვები, რაც ზრდის მათ მდგრადობას გარე შოკების მიმართ. „მოლდოვამ ეს რუსეთიდან ჩამოსულებისგან კი არ მოახერხა არამედ უკრაინიდან ლტოლვილებისგან“, – განმარტა ორლოვამ.
ჯერჯერობით, პოსტსაბჭოთა ქვეყნები აჩვენებენ ეკონომიკურ ზრდას, რომელიც, სავარაუდოდ, გადააჭარბებს ყველაზე გაბედულ პროგნოზებსაც კი, თქვა რუსეთისა და დსთ-ს ხაზით „კაპიტალ რენესანსი“-ს ეკონომისტმა სოფია დონეცმა. ამ ზრდის დამატებითი მამოძრავებელი ძალა გახდა ტურიზმი, რუსეთის ფედერაციასთან ვაჭრობის გააქტიურება და ძლიერი რუბლი, რაც ქვეყნებს საშუალებას აძლევს გაზარდონ შემოსავალი ექსპორტიდან და შრომითი ტრანსფერებიდან. ოქტომბერში, სომხეთის ცენტრალურმა ბანკმა გააუმჯობესა მშპ-ს ზრდის პროგნოზი 2022 წლისთვის 13 პროცენტამდე წინა 1,6-დან, დიდი რაოდენობით „ნიჭიერი, კარგად განათლებული ხალხის“ მოსვლის გამო.
„ყველა ამ ქვეყნის ბიუჯეტმა მიიღო დამატებითი შემოსავლები, ეს დაკავშირებულია ეკონომიკური აქტივობის ზრდასთან, დღგ-დან და სხვა გადასახადებიდან შემოსავლების ზრდასთან. ახლა საკითხავია, როგორ უნდა იმართოს ეს „ცხელი ფული“. ჯერჯერობით, ქვეყნებმა გამოიყენეს კონსერვატიული მიდგომა და მიმართავენ დამატებით შემოსავლებს ბიუჯეტის დეფიციტის შესამცირებლად, რაც აქვს ყველა ქვეყანას, გარდა აზერბაიჯანისა“, – აღნიშნა დონეცმა.
თუმცა, პოსტსაბჭოთა ქვეყნების ეკონომიკაზე რუსების შემოდინების დადებითი გავლენის შეფასებები, ძალიან გადაჭარბებულია, აღნიშნა ეკონომიკის უმაღლესი სკოლის ეროვნული კვლევითი უნივერსიტეტის ასოცირებულმა პროფესორმა ანდრეი სუზდალცევმა. მისი აზრით, დსთ-ს ქვეყნებისთვის დამახასიათებელი სამუშაო ადგილების დეფიციტის გათვალისწინებით, რუსები ნაკლებად სავარაუდოა, რომ იქ დარჩებიან. „ახლა რუსები თავიანთი ფულით მხარს უჭერენ მასპინძელი ქვეყნების ეკონომიკას, მაგრამ დახარჯვის შესაძლებლობები უსასრულო არ არის. მიგრანტების შემოდინების ყველა შედეგი, როგორც დადებითი, ასევე უარყოფითი, მოკლევადიანი იქნება“, – დარწმუნებულია ის.
ადგილობრივი მაცხოვრებლების უკმაყოფილების კიდევ ერთი წყაროა საცხოვრებლის გაძვირება, მათ შორის ქირის მნიშვნელოვანი ზრდა მაღალი მოთხოვნის ფონზე. ოქტომბრის დასაწყისში უზბეკეთის იუსტიციის სამინისტრომ გაავრცელა ინფორმაცია, რომ მემამულეები ადგილობრივ მოიჯარეებს უცხოელების სასარგებლოდ ასახლებდნენ და ფასებს ზრდიდნენ.
„რუსი მიგრანტების მიმღები ქვეყნების ხელისუფლებამ უნდა აირჩიოს სწორი სტრატეგია, რათა მაქსიმალური სარგებელი მიიღონ ფულისა და ადამიანური კაპიტალის შემოდინებიდან“, – განაცხადა ორლოვამ. დონეცმა აღნიშნა, რომ ამ ქვეყნებში ინფლაციური მოლოდინი იზრდება. მათ შემცირებას ხელს უწყობს მნიშვნელოვანი საპროცენტო განაკვეთების ზრდა, რაც ცოტა ხნის წინ განხორციელდა ყაზახეთში, სომხეთსა და აზერბაიჯანში. თუმცა, მთავარ რისკად რჩება ხალხის გადინება ან სხვა ქვეყნებში გადასახლება. „ნებისმიერი ბუმის პრობლემა არის შემდგომი გაგრილება. ნებისმიერ შემთხვევაში, ჩვენ ველით, რომ მიგრანტების დამატებითი ნაკადი მომავალ წელს ასე აქტიური არ იქნება, ხოლო ეროვნული ვალუტა უფრო სუსტდება“, – გააფრთხილა მან.
