თურქეთისა და აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების წვრთნები აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე და ირანის ჩრდილო-დასავლეთ საზღვრებთან არის პირდაპირი სამხედრო-პოლიტიკური გზავნილი ირანის ისლამური რესპუბლიკისადმი. ეს მოსაზრება Sputnik სომხეთთან საუბარში აღმოსავლეთმცოდნე კარინე გევორგიანმა გამოთქვა.
ამ დღეებში მიმდინარე წვრთნების გეოგრაფია მოიცავს აზერბაიჯანის დედაქალაქს, ასევე ასტარას და იმიშლის რეგიონებს. წვრთნების ნაწილი ასევე ტარდება ჯრაკანში (ჯაბრაილი), რომელიც აზერბაიჯანის კონტროლის ქვეშ მოექცა 44-დღიანი არცახის ომის დროს. ბაქოს გარდა, ყველა სხვა სასწავლო ზონა ესაზღვრება ირანს.
საინტერესოა, რომ წვრთნებს წინ უძღოდა აქტიური დიპლომატიური დავები თეირანსა და ბაქოს შორის. გარდა ამისა, ტერორისტული თავდასხმების სერიის შემდეგ, ირანმა გადაწყვიტა თავისი ტერიტორიის ჩრდილო-დასავლეთის საზღვრების გაძლიერება. ამასთან დაკავშირებით გევორგიანმა შეახსენა, რომ საზღვრის ამ ნაწილებში ირანის არმიის დიდი კონცენტრაციაა, ასევე არის შორი მოქმედების საარტილერიო და სარაკეტო სისტემები, ასევე ჯავშანტექნიკა.
„გასაგებია, რომ სამხედრო წვრთნები ნებისმიერ დროს შეიძლება გადაიზარდოს საბრძოლო ოპერაციებში და, როგორც მესმის, ირანული მხარის პასუხი არ დააგვიანებს (ანკარას და ბაქოს პროვოკაციების შემთხვევაში. რედ.). დღესაც ირანი ახორციელებს საკმაოდ სერიოზულ სპეცოპერაციებს ანკარის მიერ წახალისებული რადიკალური დაჯგუფებების წინააღმდეგ, ახორციელებს სარაკეტო თავდასხმებს მათ საკონცენტრაციო უბნებზე ერაყის ქურთისტანის ტერიტორიაზე, სადაც, სხვათა შორის, ასევე არის თურქეთის სამხედრო ბაზები“, – განაცხადა აღმოსავლეთმცოდნემ Sputnik სომხეთთან საუბარში.
ამასთან, გევორგიანი ეჭვობს, რომ დაპირისპირების გამწვავების შემთხვევაში, თურქეთის შეიარაღებული ძალები უშუალოდ ჩაერთვება ირანთან კონფლიქტში. თუმცა, თურქეთის ტერიტორიაზე არიან სხვადასხვა დაქირავებულები, რომლებსაც ანკარა ოდესღაც მასთან მალავდა. კონფლიქტის შემთხვევაში ისინი ჩაერთვებიან, თურქი ინსტრუქტორები და მრჩევლებიც უდავოდ მიიღებენ მონაწილეობას.
„დღეს მდგომარეობით, ერდოღანი ემზადება სახმელეთო ოპერაციებისთვის სირიასა და ერაყში. შესაძლოა, თურქეთის შეიარაღებული ძალები გადაჯგუფდნენ. თუმცა, ირანული მხარე არ იჯდა გულმოდგინედ და საზღვრებთან კონცენტრირება მოახდინა არმიისა და ისლამური რევოლუციის გვარდიის შენაერთების მნიშვნელოვანი ნაწილის. სწორედ ამ დაგროვებამ შეუშალა ხელი აზერბაიჯანსა და თურქეთს სექტემბერში ნახჭევანის მხრიდან დარტყმა მიეყენებინათ სომხეთზე“, – მიიჩნევს ექსპერტი.
გევორგიანის თქმით, სომხეთის წინააღმდეგ აზერბაიჯანის სექტემბრის აგრესიის მიზანი ერთი იყო: სახმელეთო დერეფნის გახსნა ნახჭევანისკენ. მისი თქმით, სომხეთს სამხრეთ-დასავლეთიდან, ანუ ნახჭევანიდან მიყენებული დარტყმა საბოლოოდ უნდა გადაეჭრა. თუმცა ეს მოქმედებები დაუმთავრებელი დარჩა ირანის შეიარაღებული ძალების ფაქტორის გამო.
თურქეთ-აზერბაიჯანის სამხედრო წვრთნების კომენტირებისას სამხედრო ექსპერტმა ნარეკ ნერსისიანმა, თავის მხრივ, განაცხადა, რომ ბოლო წლებში, ფაქტობრივად, ორი ქვეყნის ჯარები გაერთიანდა.
„თურქეთისა და აზერბაიჯანის არმიები უკვე განიხილება როგორც ერთი სტრუქტურა, რომლებიც მოწოდებულნი არიან საერთო პრობლემების გადასაჭრელად. ორმა ქვეყანამ თანამშრომლობის ჩვენება უფრო მკაფიოდ დაიწყო 44-დღიანი არცახის ომის შემდეგ, რადგან ამის დამალვის სამხედრო-პოლიტიკური მიზეზები აღარ არსებობდა. ისინი არამარტო აჩვენებენ გარე სამყაროს, განსაკუთრებით ირანს, რომ მათი ძალები ერთიანია, არამედ ახორციელებენ საერთო დაგეგმარებას, რასაც მუდმივად აკეთებენ. არც ისე დიდი ხნის წინ ჩაატარეს საჰაერო ძალების ერთობლივი წვრთნები და ახლა სხვა სამხედრო ნაწილების ჰარმონიზაციისკენ ისწრაფვიან“, – გვითხრა ყოფილმა ოფიცერმა.
მისი თქმით, თურქეთი და აზერბაიჯანი ისწრაფვიან შეიარაღებული ძალების სინქრონიზაციისკენ, რათა ერთობლივი ოპერაციები განახორციელონ მომავალ შესაძლო ომებში, ამიტომ ისინი ახლა ამოწმებენ თავიანთ შესაძლებლობებს.
