ანალიტიკამთავარი

დღის წესრიგის ცნობილი პუნქტები: რას განიხილავენ ვიცე -პრემიერები მოსკოვში?

განბლოკვა დსთ -ს ქვეყნების სამართლებრივი ბაზის რეგულაციების ფარგლებში, დემარკაცია ორ ქვეყანას მიერ ხელმოწერილი ურთიერთმისაღები  დოკუმენტების საფუძველზე. მთავარი საკითხია კი არის ის, არსებობენ  თუ არა დოკუმენტები, რომლებზეც სომხეთისა და აზერბაიჯანის ხელმოწერები დევს.

კარტოგრაფი შაჰენ შაჰინიანი:  ”საზღვრების შესახებ არ არსებობენ  ასეთი დოკუმენტები, არის 1994 წლის ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმება, ამის შემდეგ კი  2020 წლის ნოემბრამდე, ასეთი დოკუმენტები არ ყოფილა.  ანუ არ არსებობს ორმხრივი, სამმხრივი ან შუამავლობითი შეთანხმებები საზღვრებთან დაკავშირებით. ეს განპირობებულია  დიპლომატიური ურთიერთობების არარსებობით“.

რაც შეეხება საბჭოთა რუკებს, ჩემი თანამოსაუბრის თქმით, მათშიც სხვადასხვა ქრონოლოგიური პრობლემებია. არსებობს სხვადასხვა საბჭოთა რუკები სხვადასხვა წლებით და განსხვავებული საზღვრებით.

რაც შეეხება სადემარკაციო და სადემარკაციო სამუშაოებს, სომხეთის ვიცე -პრემიერმა განაცხადა, რომ შესწავლილია საზღვრებთან დაკავშირებული მთელი სამართლებრივი ჩარჩო, სადაც, მჰერ გრიგორიანის თქმით, არსებობს შეთანხმება, ხელმოწერა ან რაიმე დოკუმენტთან შეერთების ფაქტი.

„ჩვენ ახლა ვმუშაობთ, ვიკვლევთ, ვაგროვებთ  და მხოლოდ ანალიზის შემდეგ იქნება შესაძლებელი ლაპარაკი რუკებზე, რომელთა საფუძველზეც ჩვენ შეგვიძლია განვახორციელოთ გარკვეული პროცესები“.

შაჰინიანის თქმით, ამ დროისთვის განიხილება არა ის, თუ  რომელი რუკებით ჩატარდება სამუშაოები, არამედ რომელ რუკებს აქვთ სამართლებრივი ძალა.  ჩემი თანამოსაუბრე აღნიშნავს, რომ საბჭოთა სომხეთს და საბჭოთა აზერბაიჯანს დამოუკიდებელი ქვეყნის სტატუსი არ ჰქონიათ.

პოლიტოლოგ ჰაკობ ბადალიანის თქმით, სამუშაო პროცესის დეტალები მკაფიოდ არ საჯაროვდება, ამიტომ პროცესის ეფექტურობის შეფასება რთულია.

ამავდროულად, პოლიტოლოგის აზრით, საჯარო განცხადებები მოწმობენ, რომ  საერთო აზრის იღწევა რთული იქნება.  აზერბაიჯანი დაჟინებით მოითხოვს, კომუნიკაციის ყველა მიმართულების გახსნის აუცულებლობაზე, მხედველობაში აქვს დერეფნული მიდგომა, ხოლო   სომხეთი აცხადებს, რომ დერეფნის საკითხი არ განიხილება.

„კომისიის დონეზე ვიცე პრემიერ -მინისტრები,  ამ სფეროს სპეციალისტები, პროფესიული თვალსაზრისით რაიმე დასკვნამდე მივიდნენ, მაგრამ პოლიტიკური დღის წესრიგი  და  პოლიტიკური პრობლემების განსხვავება  არ მისცემს მას საშუალებას, ყოველივე ეს განხორციელდეს“.

პოლიტოლოგის თქმით, დსთ-ს ქვეყნების სამართლებრივი ბაზის რეგულაციებზე დაყრდნობით, ერევანი  მიანიშნებს, რომ აზერბაიჯანის სადერეფნო ლოგიკა ვერ იმუშავებს. აზერბაიჯანი ელის ნახჭევან-აზერბაიჯანის კავშირს სომხეთის ტერიტორიის გავლით, გზაზე, რომელზეც მას  გარკვეული უფლებები ექნება. ანუ, ეს მარშრუტი გაივლის სომხეთის ტერიტორიას გეოგრაფიულად, ხოლო დე იურე იქნება აზერბაიჯანის იურისდიქციის ქვეშ. დსთ -ს ქვეყნების სამართლებრივ რეგულაციებზე მითითებისას ეს ქვეტექსტი იგულისხმება, ამბობს ანალიტიკოსი.

დერეფანზე ლაპარაკისასა, აზერბაიჯანელებს სწორედ ეს აქვთ მხედველობაში. ბუნებრივია, რომ ერევანი უარყოფს ამ ვარიანტს და ამიტომაც აცხადებს, რომ ეს იქნება დსთ -ს წესდების და წესების შესაბამისად. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, აზერბაიჯანელები გადაკვეთენ სომხეთის საზღვარს, ხოლო ტვირთი დაექვემდებარება სასაზღვრო კონტროლს ან პროცედურებს, როგორც ყველა ქვეყნის შემთხვევაში. ამის მიხედვით, სომხეთის ტერიტორიის  გავლის შემდეგ, სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის საზღვარი კვლავ გადაიკვეთება და  ამ სახით მოხდება კომუნიკაცია, მაგრამ არასოდეს აზერბაიჯანის იურისდიქციის ქვეშ შემავალ  გზაზე ან გზის მონაკვეთზე“.

გრიგორიანმა ასევე აღნიშნა, რომ რკინიგზის პრობლემა ნათელია. არსებობს შეთანხმება, რომ საბჭოთა კავშირის დროს არსებული ვერსიები აღდგება. თუმცა, მიმართულებების საბოლოო დაზუსტება არ ხდება, ყველა შესაძლო ვარიანტი განიხილვის ეტაპზეა.

ავტორი ნანე პეტროსიან

ნახეთ მეტი
Back to top button