რასმუსენის ჯგუფის ანგარიში მოუწოდებს ევროკავშირს, გადადგას გაბედული ნაბიჯები და არსებითი მხარდაჭერა გაუწიოს სომხეთს
მაღალი დონის ჯგუფმა “სომხეთის მეგობრების ქსელი” გენერალური მდივნის ანდერს ფოგ რასმუსენის ხელმძღვანელობით, რომლის მონაწილეები არიან ყოფილი პრემიერ-მინისტრები, პარლამენტარები და დიპლომატები, მოამზადა მოხსენება, რომელშიც განიხილება სომხეთსა და ევროკავშირს შორის ურთიერთობები, მათი შემდგომი გაძლიერება, სომხეთის ორგანიზაციაში საბოლოო გაწევრიანება, ასევე სამხრეთ კავკასიაში არსებული ვითარება და სომხეთის წინაშე არსებული საფრთხეები.
როგორც Armenpress-ი სიუჟეტიდან არკვევს, ავტორები ხაზს უსვამენ იმ ნაბიჯებსა და ქმედებებს, რომლებიც ევროკავშირმა უნდა განახორციელოს სომხეთისთვის არსებული პრობლემებისა და საფრთხეების გათვალისწინებით.
ანგარიშის ავტორების თქმით, ახლა არის დრო, რომ გადაიდგას თამამი ნაბიჯები და მნიშვნელოვანი მხარდაჭერა აღმოეჩინოს სომხეთის რესპუბლიკას.
ანგარიშში ნათქვამია, რომ ევროკავშირი მანამდე ერიდებოდა სომხეთთან უსაფრთხოების სფეროში თანამშრომლობას, რადგან ორგანიზაციას შუამავლის როლის შენარჩუნება სურდა, მაგრამ აზერბაიჯანის პოლიტიკამ სომხეთის მიმართ აჩვენა, რომ ბაქო არც თუ ისე დაინტერესებულია პრობლემების მოლაპარაკებით მოგვარებით. პირიქით, მთიან ყარაბაღზე თავდასხმამ მხოლოდ გააძლიერა ის აზრი, რომ მან შესაძლოა კვლავ მიმართოს სამხედრო ვარიანტს, ამიტომ ევროკავშირმა უნდა გადააკეთოს თავისი ჩართულობა რეგიონში, რათა შუამავლის ნაცვლად სცადოს სომხეთის წინააღმდეგობის გაძლიერება მორიგი ომის თავიდან ასაცილებლად. სწორედ ამიტომ არის საჭირო ევროკავშირსა და სომხეთს შორის უსაფრთხოების სფეროში თანამშრომლობის გაძლიერება როგორც მოკლევადიან, ისე გრძელვადიან პერსპექტივაში.
თანაავტორები ხაზს უსვამენ, რომ ევროკავშირმა სომხეთს უნდა შესთავაზოს თანდათანობითი, მაგრამ გარკვეული საგზაო რუკა გაფართოებული ურთიერთობებისკენ. ეს მოიცავს სომხეთს ევროკავშირის კანდიდატის სტატუსის შეთავაზებას. ასეთ წინადადებას უნდა ჰქონდეს რეალური, არსებითი მხარდაჭერა.
წარდგენილ ანგარიშში ნათქვამია, რომ სომხეთი აღმოჩნდა უაღრესად არასტაბილური უსაფრთხოების გარემოში, იმოწმებს რა იმ ფაქტს, რომ აზერბაიჯანი ისევ წარმოადგენს საფრთხეს და მიანიშნებს, რომ ის სომხეთის წინააღმდეგ თავდასხმისთვის ემზადება.
ანგარიში შეახსენებს, რომ აზერბაიჯანის მიერ 2021 და 2022 წლებში განხორციელებული თავდასხმის შედეგად, სომხეთის სუვერენული ტერიტორიის დაახლოებით 200 კვადრატული კილომეტრი ოკუპირებულია, რაც პირდაპირ საფრთხეს უქმნის სომხეთის სუვერენიტეტს. ხოლო აზერბაიჯანის პრეზიდენტის ილჰამ ალიევის განცხადებებზე დაყრდნობით, ანგარიშში ნათქვამია, რომ ბაქო ცდილობს უზრუნველყოს საინფორმაციო ველი ერევნის წინააღმდეგ შემდგომი თავდასხმისთვის.
ასევე მითითებულია პრეზიდენტ ალიევის მუქარაზე, რომელიც მიმართულია სრ დედაქალაქ ერევანზე, რომლის მიმართაც აზერბაიჯანი არ მალავს თავის ამბიციებს. ამასთან, აღნიშნულია, რომ აზერბაიჯანი აგრძელებს სომხეთის ტერიტორიის გავლით სახმელეთო დერეფნის მოთხოვნას და თუ ამას არ მიიღებს, ემუქრება სამხედრო ძალის გამოყენებით სომხეთის სიუნიქის ოლქის ოკუპაციას.
მოხსენების ავტორები ხაზგასმით აღნიშნავენ, რომ თურქეთსაც შეუძლია თავისი წვლილი შეიტანოს, რადგან ის აგრძელებს მჭიდრო კავშირს აზერბაიჯანთან, უარს ამბობს სომხეთთან საზღვრების გახსნაზე და ამ უკანასკნელზე ზეწოლას ახდენს. მიუხედავად ამისა, აღინიშნა თურქეთის როლის მნიშვნელობა რეგიონში და განიხილება სომხეთთან ურთიერთობების უფრო მაღალ დონეზე ამაღლების აუცილებლობა.
ყველა ზემოაღნიშნული გარემოების გათვალისწინებით, ანგარიშში ხაზგასმულია, რომ აუცილებელია გაიზარდოს სამხედრო დახმარება ევროკავშირის წევრი ქვეყნებიდან, რაც მნიშვნელოვანი ნაბიჯი იქნება იმისათვის, რომ სომხეთმა გაზარდოს თავდაცვის შესაძლებლობები და შეძლოს გაუძლოს აზერბაიჯანის თავდასხმებს.
საუბარია როგორც ერთობლივ და სამხედრო წვრთნებზე, ასევე ევროპის ქვეყნებთან სამხედრო ურთიერთობების დაახლოებაზე. ამ ნაბიჯით ევროკავშირი ასევე მნიშვნელოვან სიგნალს გაუგზავნის ბაქოსა და ანკარას.
ამ კონტექსტში მოხსენების თანაავტორები ასევე ხაზს უსვამენ საქართველოს შეიარაღებული ძალების რეფორმას და მოდერნიზაციას და დასძენენ, რომ სომხეთსაც სჭირდება თანამედროვე დასავლური აღჭურვილობა.
კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაციაში სომხეთის წევრობაზე საუბრისას, ავტორები აღნიშნავენ, რომ მას სომხეთისთვის უსაფრთხოების თვალსაზრისით მცირე მნიშვნელობა აქვს, რადგან აზერბაიჯანის მიერ განხორციელებული თავდასხმების შემდეგ იგი არ გამოირჩეოდა სომხეთის მიმართ ნაკისრი ვალდებულებების შესრულებაში, რის შედეგადაც სომხეთმა ფაქტობრივად გაყინა მისი წევრობა ორგანიზაციაში და ცდილობს თავისი უსაფრთხოების მექანიზმების დივერსიფიკაციას.
გარდა ამისა, ანგარიშში ნათქვამია, რომ თურქეთთან ფრთხილი და პირდაპირი დიალოგი და ურთიერთობების მოწესრიგებამ და სომხეთ-თურქეთის საზღვრის გახსნამ შეიძლება მნიშვნელოვანი როლი ითამაშოს სომხეთისთვის.
