ირანს სომხეთ-ევროკავშირის ურთიერთობების დაახლოებაზე შეშფოთების საფუძველი არ აქვს. პოლიტოლოგი
სომხეთ-ევროკავშირის და ზოგადად სომხეთ-დასავლეთის ურთიერთობამ მართლაც მიაღწია უპრეცედენტო მოცულობასა და ხარისხს, რადგან გამოიკვეთა ახალი კიდეები თუ თანამშრომლობის სფეროები, შესაბამისად არის განვითარების პოტენციალიც. ეს ურთიერთობების ახალი ეტაპის დასაწყისია და სომხეთი დასავლეთის მიერ აღიქმება, როგორც დემოკრატიის გზაზე მიმავალი სახელმწიფო, რომელსაც სურს შეაჩეროს ავტორიტარული სახელმწიფოების სხვადასხვა შეტევები და საფრთხეები.
ეს მოსაზრება პოლიტოლოგმა ედგარ ვარდანიანმა Armenpress-თვის მიცემულ ინტერვიუში გამოთქვა, რომელიც სომხეთსა და ევროკავშირს შორის განვითარებად ურთიერთობებზე საუბრობს.
„დასავლეთში არის აღქმა, რომ სომხეთი საკუთარ თავს დასავლეთის ნაწილად თვლის ღირებულებებითა და ცივილიზაციის თვალსაზრისით. სომხეთის ბოლოდროინდელმა ქმედებებმა დასავლეთს მისცა რწმენის საშუალება, რომ ჩვენი ქვეყანა საგარეო პოლიტიკაში რადიკალურ ცვლილებებს ატარებს, რასაც, ფაქტობრივად, ორი ძირითადი მიზანი აქვს. ერთი ის არის, რომ სომხეთს აქვს უსაფრთხოების სერიოზული პრობლემები, რომელთა გადასაჭრელად და მოსაგვარებლად აუცილებელია სომხეთის დასავლურ ველზე ყოფნა და მეორე გარემოება, რომ საგარეო პოლიტიკური ცვლილებები ასევე ხელს შეუწყობს სომხეთის შიგნით დემოკრატიული რეფორმების გაღრმავებას“,- აღნიშნა ვარდანიანმა.
პოლიტოლოგის თქმით, ევროკავშირი უპირველეს ყოვლისა პოლიტიკური და ეკონომიკური სტრუქტურაა, ამიტომ უნდა ვნახოთ, მიუხედავად ყველაფრისა როგორ შეუძლია მას თავისი წვლილი შეიტანოს ჩვენი უსაფრთხოების განმტკიცებაში.
„ჩვენ უკვე ვიპოვეთ გარკვეული ფორმატები და მექანიზმები, რომელთაგან ერთ-ერთი, მაგალითად, არის ევროპელი დამკვირვებლების მისია, რომელიც მდებარეობს სომხეთ-აზერბაიჯანის საზღვარზე, რაც ასევე უპრეცედენტო მოვლენაა. მიუხედავად იმისა, რომ ეს არის რეალურად სამოქალაქო მისია, მისი მიზანია ხელი შეუწყოს უსაფრთხოებას, რომელიც მიზნად ისახავს მშვიდობის განმტკიცებას. გარდა ამისა, წლების წინ ევროკავშირი გამოვიდა მნიშვნელოვანი ინიციატივით. საუბარია მშვიდობის ფონდზე, რომელიც გარკვეულ ინსტრუმენტებს აძლევს ევროკავშირის არაწევრ ქვეყნებს, რომელთა დახმარებითაც ამ ქვეყნებს შეუძლიათ უსაფრთხოების პრობლემების გადაჭრა. მიუხედავად იმისა, რომ ფონდის ძირითადი საქმიანობა უკრაინის მხარდაჭერისკენ არის მიმართული, მიუხედავად ამისა, 5 აპრილს ბრიუსელში გამართული შეხვედრის გათვალისწინებით, შეიძლება ველოდოთ, რომ ამ მიმართულებითაც იქნება თანამშრომლობა და სომხეთი შეძლებს გარკვეული თანხების მოპოვებას, რომელიც გამოყენებული იქნება ჩვენი უსაფრთხოების გასაძლიერებლად“, – განაცხადა ჩვენმა თანამოსაუბრემ.
ვარდანიანის დაკვირვებით, ასევე აშკარად ჩანს, რომ ევროკავშირის წევრი საფრანგეთი უპრეცედენტო სამხედრო-პოლიტიკურ თანამშრომლობას ავითარებს რუსეთის ფედერაციის მოკავშირე სომხეთთან, რომელსაც ასევე აქვს განვითარების პოტენციალი.
„ჩვენ ვიღებთ იარაღს საფრანგეთიდან და ამ ქვეყანამ ცოტა ხნის წინ გამოხატა თავისი ღრმა მხარდაჭერა სომხეთისთვის ბევრად უფრო რადიკალურად. ჩვენ ასევე ვიცით, რომ მიმდინარეობს მოლაპარაკებები შეერთებულ შტატებთან იმის შესახებ, თუ როგორ შეუძლია ვაშინგტონს მხარი დაუჭიროს ჩვენი უსაფრთხოების განმტკიცებას. ამერიკის შეერთებული შტატების ელჩმა ცოტა ხნის წინ ისაუბრა იმაზე, რომ მოგვაწვდიან, მაგალითად, ჯავშანმობილურ მანქანებს სამხედროებისთვის სამედიცინო დახმარების გასაწევად. არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ კუხო-ში ფორმალური და გაყინული მონაწილეობაც კი გარკვეულ დაბრკოლებას წარმოადგენს სომხეთის დასავლეთთან სამხედრო-პოლიტიკური თანამშრომლობის გაღრმავების თვალსაზრისით. გარკვეულ ფარგლებში ურთიერთობები შეიძლება განვითარდეს და მიაღწიოს გარკვეულ წერტილს, რომლის მიღმაც მათი შემდგომი გაღრმავება უკვე იმაზე იქნება დამოკიდებული, გავაგრძელებთ თუ არა კუხო-ში დარჩენას, თუნდაც ფორმალურად, და გადავხედავთ თუ არა სომხურ-რუსულ სტრატეგიულ ურთიერთობებს“,-აღნიშნავს პოლიტოლოგი.
ვარდანიანის თქმით, სრ-ევროკავშირის ურთიერთობების დაახლოება არ არის მიმართული მესამე ქვეყნების, განსაკუთრებით ირანის ისლამური რესპუბლიკის წინააღმდეგ და ირანულ მხარეს არ აქვს ამ მხრივ შეშფოთების საფუძველი.
„ევროკავშირს ასევე კარგად ესმის ის ფაქტი, რომ სომხეთს საკმაოდ კარგი და ღრმა ურთიერთობა აქვს ირანთან. ზოგადად დასავლეთი და განსაკუთრებით ევროკავშირი ცდილობს გააუმჯობესოს ურთიერთობა ირანთან. თითოეულ მეზობელ ქვეყანას, რომელიც არ არის დასავლეთის ნაწილი, შეიძლება ჰქონდეს გარკვეული შიში ჩვენი ქვეყნისა და ევროკავშირის მჭიდრო კავშირების შესახებ, მაგრამ ეს შეშფოთება და შიში უსაფუძვლოა. ჩვენ უნდა ვაჩვენოთ, რომ ეს შიშები არ არის რაციონალური. ევროკავშირი თავის მხრივ ცდილობს ამის ჩვენებას“, – განმარტა ჩვენმა თანამოსაუბრემ.
სრ-ეკ-ის ეკონომიკური ურთიერთობების პერსპექტივაზე საუბრისას, ვარდანიანმა ხაზგასმით აღნიშნა, რომ ჩვენი ქვეყანა ჯერ არ არის მზად ევროპულ ეკონომიკაში სრულფასოვანი ინტეგრაციისთვის, მაგრამ ვითარება შეიძლება დადებითად შეიცვალოს ძალიან მოკლე დროში.
„აუცილებელია, რომ ევროინტეგრაციის პროცესი ორმხრივი იყოს. ერთის მხრივ, ჩვენ უნდა უზრუნველვყოთ, რომ ყველა სახის საკანონმდებლო და ადმინისტრაციული რეგულაცია შეესაბამებოდეს ევროპულ სტანდარტებს და ჩვენი ბიზნესი უნდა ცდილობდეს პროდუქციის ხარისხის გაუმჯობესებას, ახალი აღჭურვილობის შეძენას და ასევე ცდილობდეს ევროსტანდარტების დაკმაყოფილებას. 5 აპრილს ბრიუსელში გამართული სამმხრივი შეხვედრის შემდეგ გაირკვა, რომ ევროკავშირი მზადაა ამ სფეროშიც მხარი დაუჭიროს სომხეთს, უკვე დიდ თანხებს აწვდის მცირე და საშუალო ბიზნესს. ევროკავშირს ასევე შეუძლია გარკვეული ზომით დააჩქაროს სომხეთისთვის ბარიერების მოხსნა გარკვეული პრივილეგიების გამოყოფით, სპეციალური რეჟიმის და ვადების დაწესებით, რათა სომეხმა ბიზნესმენებმა, რომელთა პროდუქცია შესაძლოა ამჟამად არ აკმაყოფილებდეს მაღალ ევროპულ სტანდარტებს, გამოასწორონ სიტუაცია და გაათავისუფლონ. პროდუქცია, რომელიც განსაზღვრულ ვადაში აკმაყოფილებს მოთხოვნილ სტანდარტებს“, – განაცხადა პოლიტოლოგმა.
ევროკავშირის ქვეყნებთან ვიზალიბერალიზაციის საკითხთან დაკავშირებით, ვარდანიანმა განაცხადა, რომ 5 აპრილის შეხვედრის შედეგების მიხედვით ელოდა საგზაო რუქის მიღებას გარკვეული თარიღებით, მაგრამ ეს არ მოხდა.
„ეს ნიშნავს, რომ ჯერ კიდევ არის გადაუჭრელი საკითხები. ევროკავშირში არის სხვა ქვეყნების გამოცდილება, რომლებთანაც მოქმედებს ვიზალიბერალიზაციის რეჟიმი, მაგრამ ამავე ევროკავშირის ქვეყნებში საკმაოდ სერიოზული პრეტენზიებია ამ მხრივ, რადგან ბევრი ბოროტად იყენებს ამ რეჟიმს და უქმნის პრობლემებს ევროკავშირს. გარდა ამისა, ეს საკითხი ევროკავშირში კონსენსუსით უნდა გადაწყდეს, რაც რთული და გრძელვადიანი პროცესია, თუმცა მჯერა, რომ ეს საკითხი მომავალში მოგვარდება. თუ გავიგებთ, რომ ვიზალიბერალიზაციის რეჟიმის შემთხვევაში, ვიზასთან დაკავშირებული მოთხოვნა უნდა მოიხსნას, მაშინ უნდა აღვნიშნო, რომ, მაგალითად, იგივე საქართველოსა და სხვა ქვეყნების შემთხვევაში, თუმცა ვიზა არ არის საჭირო, მოქალაქეებისთვის ვიზიტებთან დაკავშირებით მკაცრი პირობებია დაცული. თუ პროცესი გამარტივდება ჩვენი მოქალაქეებისთვის, მაგალითად, ვიზებზე გადახდილი საფასური მთლიანად მოიხსნება, საჭირო საბუთების რაოდენობა შემცირდება, რომ დიდი რიგები არ იყოს და ხალხი დიდხანს არ დაელოდეს, ესეც იქნება გარკვეული ლიბერალიზაცია. „მიუხედავად ყველაფრისა, ვიზების ლიბერალიზაცია სავალდებულო პირობაა, რადგან ეს ხელს შეუწყობს სრ-ეკ კავშირების განმტკიცებას და ამ შემთხვევაში სომხური საზოგადოება სრულად იგრძნობს თავს ევროპის ტერიტორიისა და ევროპის დემოკრატიული საზოგადოების ნაწილად“,- განაცხადა პოლიტოლოგმა.
მანველ მარგარიანი
