აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტი „2023 ქვეყნის ანგარიშები ადამიანის უფლებათა პრაქტიკის შესახებ: სომხეთი“ ყოველწლიურ ანგარიშში ეხებოდა სომეხი ჯარისკაცების არაადამიანურ მოპყრობას აზერბაიჯანელების მიერ 2022 წლის სექტემბერში.
„IPHR-ის (ადამიანის უფლებათა საერთაშორისო პარტნიორობა) სექტემბრის ანგარიშში 2022 წლის სექტემბერში მომხდარი ბრძოლების შესახებ ორგანიზაციამ, ჯარისკაცების დაღუპული ცხედრების ვიდეო და ფოტომასალაზე დაყრდნობით, განაცხადა, რომ არსებობს „გონივრული საფუძველი, რომ დავასკვნათ: სომეხი ჯარისკაცები აზერბაიჯანელი ჯარისკაცების მხრიდან სასტიკ, არაადამიანურ მოპყრობას ან დამამცირებელ მოპყრობას და წამებას ექვემდებარებოდნენ. სომეხი სამხედრო მოსამსახურეების ცხედრების ვიდეოებისა და ფოტოების დადასტურებისას, IPHR ხაზი გაუსვა ამგვარი წამების „სექსუალურ და გენდერულ თავისებურებებს“ და დაასკვნა, რომ არსებობს „გონივრული საფუძველი იმის დასაჯერებლად, რომ სომეხი სამხედრო პერსონალი დაექვემდებარა (სასტიკ, არაადამიანურ ან დამამცირებელი მოპყრობას”) და წამებას აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების მიერ, მათი ტყვეობაში ყოფნისას”, – ნათქვამია აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტის ანგარიშში.
მოხსენების თანახმად, IPHR-ის სექტემბრის ანგარიშში, ვიდეოებზე დაყრდნობით, „ამტკიცებს, რომ არსებობს დასაბუთებული საფუძველი“, რომ 2022 წლის სექტემბრის ბრძოლების დროს „აზერბაიჯანის შეიარაღებულმა ძალებმა განახორციელეს სომეხი ჯარისკაცების გაუსამართლებლად სიკვდილით დასჯა“.
სახელმწიფო დეპარტამენტის ანგარიშში ასევე ხაზგასმულია, რომ სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის “მრავალწლიანი კონფლიქტის” დროს გაგრძელდა ცალკეული საბრძოლო მოქმედებები, რასაც მოჰყვა მშვიდობიანი მოსახლეობის მსხვერპლი.
„ერთი წლის განმავლობაში აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები თავს დაესხნენ სომხეთის ტერიტორიაზე არსებულ ინფრასტრუქტურას, მათ შორის, მეტალურგიული ქარხნის მშენებლობას არარატის რაიონის სოფელ ერაშხში, რის შედეგადაც მძიმედ დაშავდა ორი სამოქალაქო მუშა“, – ნათქვამია დოკუმენტში. ამავდროულად, ხაზგასმულია, რომ სომხეთისა და აზერბაიჯანის მიერ ევროსასამართლოში წარდგენილი საჩივრები, რომლებიც შეიცავს ორმხრივ ბრალდებას 2020 და 2016 წლების სამხედრო ოპერაციების დროს სისასტიკეში ჩადენის შესახებ, ელოდება სასამართლოს გადაწყვეტილებას, ასევე „სომხეთის საჩივრები საერთაშორისო საზღვრის გასწვრივ და სომხეთის შიგნით 2022 წლის სექტემბერში სერიოზული სამხედრო ოპერაციების შემდეგ”.
